26 ᾿Εν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ,
27 πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα ᾿Ιωσήφ, ἐξ οἴκου Δαυΐδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ. 28 καὶ εἰσελθὼν ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπε· χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ· εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν. 29 ἡ δὲ ἰδοῦσα διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος. 30 καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος αὐτῇ· μὴ φοβοῦ, Μαριάμ· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ. 31 καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Ιησοῦν. 32 οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται, καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυῒδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, 33 καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον ᾿Ιακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος. 34 εἶπε δὲ Μαριὰμ πρὸς τὸν ἄγγελον· πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω; 35 καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα ῞Αγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ. 36 καὶ ἰδοὺ ᾿Ελισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυῖα υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὗτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ· 37 ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα. 38 εἶπε δὲ Μαριάμ· ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου. καὶ ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος. (ευαγγελιστής Λουκάς, κεφάλαιο 1, στίχοι 26-38)
Απόδοση στα νεοελληνικά
Τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ, ο Θεός έστειλε τον άγγελο Γαβριήλ στην πόλη της Γαλιλαίας Ναζαρέτ σε μία παρθένο, που ήταν αρραβωνιάσμενη με κάποιον που λεγόταν Ιωσήφ και προερχόταν από τη γενιά του Δαβίδ. Η παρθένος λεγόταν Μαριάμ. Παρουσίαστηκε λοιπόν σε αυτή ο άγγελος και της είπε: «Χαίρε εσύ, η προικισμένη με τη χάρη του Θεού. Ο Κύριος είναι μαζί σου. Ευλογημένη από το Θεό είσαι εσύ, περισσότερο απ’ όλες τις γυναίκες». Εκείνη μόλις τον είδε ταράχτηκε με τα λόγια του και προσπαθούσε να εξηγήσει τι σήμαινε ο χαιρετισμός αυτός. Ο άγγελος της είπε: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ, ο Θεός σου έδωσε τη χάρη του, θα μείνεις έγκυος, θα γεννήσεις υιόν και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου. Σε αυτόν θα δώσει ο Κύριος ο Θεός το θρόνο του Δαβίδ, του προπάτορά του. Θα βασιλέψει για πάντα στους απογόνους του Ιακώβ και η βασιλεία του δε θα έχει τέλος». Η Μαριάμ τότε ρώτησε τον άγγελο: «Πώς θα γίνει αυτό αφού δεν έχω άνδρα;». Ο άγγελος της απάντησε: « Το Άγιο Πνεύμα θα έρθει επάνω σου και θα σε καλύψει η δύναμη του Θεού, γι’ αυτό και το άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα ονομαστεί Υιός Θεού. Μάθε ακόμη ότι η συγγενής σου Ελισάβετ συνέλαβε για στα γηρατειά της, έτσι, αυτή που την αποκαλούσαν στείρα, τώρα βρίσκεται στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης. Για το Θεό τίποτα δε είναι ακατόρθωτο». Η Μαριάμ τότε είπε: «Είμαι μία δούλη του Κυρίου, ας γίνει το θέλημά του σε εμένα όπως μου το είπες». Και έφυγε απ’ αυτήν ο άγγελος. (ευαγγελιστής Λουκάς 1.24-38)
Προσεγγίσεις στην ευαγγελική περικοπή
- ΤΩ ΜΗΝΙ ΤΩ ΕΚΤΩ: Το μέτρημα του έκτου μήνα αρχίζει από τη σύλληψη του Ιωάννου του Προδρόμου στην κοιλιά της μητέρας του Ελισάβετ.
- ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ: Γαβριήλ=Θεός και άνθρωπος. Επειδή λοιπόν, Αυτός που ήταν το περιεχόμενο του Ευαγγελισμού, δηλαδή ο Χριστός, ήταν και Θεός και άνθρωπος, ήλθε πρώτα η ονομασία του αγγέλου για να πραγματοποιήσει το θαύμα του θείου σχεδίου της σωτηρίας.
- ΠΑΡΘΕΝΟΝ: Η Μητέρα του Χριστού έπρεπε να είναι Παρθένος, διότι ο Χριστός δεν έπρεπε να γεννηθεί σύμφωνα με το συνηθισμένο φυσικό τρόπο, αλλά υπερφυσικά. Αυτό ήταν αναγκαίο, για να μην κληρονομήσει και Αυτός τη μολυσμένη ανθρώπινη φύση εξ’ αιτίας της παράβασης του Αδάμ, αλλά Αυτός ως νέος Αδάμ έπρεπε να προσλάβει την υγιά ανθρώπινη φύση, όπως αυτή βγήκε από τα χέρια του Δημιουργού Θεού και την οποία είχε ο Αδάμ πριν αμαρτήσει.
-ΜΑΡΙΑΜ: Το όνομα Μαριάμ, σημαίνει ισχυρή, αλλά και ένδοξη και υμνουμένη.
- Για το χαιρετισμό του αγγέλου προς την Παναγία ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης σημειώνει: «Η προσφώνηση του αγγέλου προς την Παρθένο είναι αντίθετη προς τη φωνή, που απευθύνθηκε για πρώτη φορά σε γυναίκα. Εκείνη, η Εύα, καταδικάστηκε να γεννά με πόνους, εξαιτίας της αμαρτίας. Σε αυτήν την περίπτωση, της Μαρίας, διώχνεται η λύπη με τη χαρά. Εκεί προηγήθηκαν οι λύπες από τους πόνους του τοκετού. Εδώ όμως η χαρά προετοιμάζει και συνεργεί στη γέννηση».
- ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ: Εκείνη που πήρα από το Θεό πολλές και μεγάλες χάριτες και εξαιρετικά τη μέγιστη χάρη να αξιωθεί να γίνει Μητέρα του Θεού.
- ΙΗΣΟΥΣ: Στα ελληνικά όταν μεταφραστεί το όνομα σημαίνει Σωτηρία Θεού.
Ερμηνεία της εικόνας
Στο αριστερό μέρος της εικόνας βρίσκεται ο άγγελος Γαβριήλ έχοντας τεντωμένο το χέρι του σε ευλογία προς την Παναγία και λέγοντας: «Χαίρε, Κεχαριτωμένη Μαρία, ο Κύριος μέτα σου». Στο άλλο χέρι κρατά ένα κοντάρι που σημαίνει ότι εστάλη από το Θεό.
Στο δεξί μέρος της εικόνας βρίσκεται η Παναγία σε μία στάση που δηλώνει φρονιμάδα και ταπείνωση. Κάθεται σε ένα μικρό θρόνο, γέρνει ελαφρά το κεφάλι, και από αυτό που φοράει φαίνονται μόνο τα χέρια της. Το δεξί είναι σε σχήμα παράκλησης και το άλλο κρατάει ένα αδράχτι.
Στο μικρό τραπεζάκι, κοντά στην Παναγία, είναι αφημένο το βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης και ένα δοχείο με λουλούδια δείγμα της παρθενίας της Θεοτόκου.
Στο επάνω μέρος της εικόνας παριστάνεται ημικύκλιο που είναι ο ουρανός. Από εκεί κατεβαίνει φωτεινή δέσμη που καταλήγει σε ένα μικρό δίσκο, μέσα στον οποίο, σαν περιστερά ζωγραφίζεται το Άγιο Πνεύμα.
Απολυτίκιο της εορτής
Ἦχος δ'
Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ Κεφάλαιον, καὶ τοῦ ἀπ' αἰῶνος Μυστηρίου ἡ φανέρωσις, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Υἱὸς τῆς Παρθένου γίνεται, καὶ Γαβριὴλ τὴν χάριν εὐαγγελίζεται. Διὸ σὺν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν· Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ.
Σήμερα είναι το πιο σημαντικό γεγονός της σωτηρίας μας, και η φανέρωση του Μυστηρίου που ήταν κρυμμένο από αιώνες, ο Υιός του Θεού γίνεται Υιός της Παρθένου και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ φέρνει το ευχάριστο μήνυμα της σωτηρίας, γι’ αυτό και εμείς μαζί του, ας φωνάξουμε στη Θεοτόκο, Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζί σου.
Προσεγγίσεις στην εορτή
Περί της ενσάρκου του Θεού Λόγου οικονομίας
Κατά την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, οι ορθόδοξοι Χριστιανοί εορτάζομε και πανηγυρίζομε μεγαλοπρεπώς την σύλληψη του Θεού Λόγου στην απείρανδρον κοιλίαν της Παρθένου Μαρίας. Κατ᾽ αυτήν «ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, υἱός τῆς Παρθένου γίνεται» με ασυλλήπτους συνεπείας όχι μόνο διά το ανθρώπινο γένος, δι᾽ όλους δηλαδή τους ανθρώπους τους από Αδάμ και έως των εσχάτων, αλλά και διά την κτίση, την δημιουργία δηλαδή πάσαν ορατήν τε και αόρατον.
Οι θείοι Πατέρες και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας υπό την έκφραση «μυστήριον της θείας οικονομίας» ηννόουν το όλον σχέδιον του Θεού διά του οποίου θα επιτυγχάνετο η ένωση της ακτίστου φύσεως (του Θεού) μετά της κτιστής φύσεως (του ανθρώπου), ήτοι από της προαιωνίου συλλήψεως του σχεδίου τούτου έως της επιτυχίας του «ἵνα ᾖ ὁ Θεός τά πάντα ἐν πάσιν» (Α' Κορ. ιε' 28). Στο υπερφυές τούτο μυστήριο περιλαμβάνονται: η εκ του μηδενός δημιουργία των πάντων, η εις το είναι παραγωγή του ανθρώπου, η μετά την πτώση προετοιμασία του κόσμου διά την έλευση του Λυτρωτή, η κατά σάρκα σύλληψη και γέννηση του Λυτρωτή, η ζωή, τα θαύματα, η διδασκαλία, προεχόντως δε ο διά Σταυρού θάνατος, η τριήμερος ταφή, η ένδοξος εκ των νεκρών ανάστασις, η εις ουρανούς άνοδος, η εκ δεξιών καθέδρα, η δευτέρα ένδοξος Παρουσία Αυτού, τα προ και τα κατ᾽ αυτήν.
Οι θείοι Πατέρες διδάσκουν, ερμηνεύοντες την Αγία Γραφή, ότι η ενανθρώπηση του Θεού Λόγου είχε προαιωνίως αποφασισθεί υπό του Τριαδικού Θεού. Πριν δημιουργηθούν τα πάντα, ο χρόνος, ο χώρος, τα δημιουργήματα και αυτός ο άνθρωπος, ο Τριαδικός Θεός επεθύμει και ηυδόκει στη σάρκωση του Θεού Λόγου. Το μυστήριο τούτο της ενσάρκου οικονομίας ονομάζεται υπό του Προφήτου Ησαΐου αρχαία βουλή του Θεού: «Κύριε ὁ Θεός μου δοξάσω σε, ὑμνήσω τό ὄνομά σου, ὅτι ἐποίησας θαυμαστά πράγματα, βουλήν ἀρχαίαν ἀληθινήν» (κε' 1).
Αποτελεί πράγματι βαθειά και άρρητη πεποίθησι όλων των Πατέρων της Εκκλησίας μας, ότι η «προαιώνιος βουλή του Θεού» περί της ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου, της «εἰσαγωγῆς τοῦ πρωτοτόκου εἰς τήν οἰκουμένην» (Ἑβρ. α' 6) είναι ο τελικός σκοπός πάντων.
Εμείς σήμερα εορτάζοντες «τοῦ ἀπ᾽ αἰῶνος μυστηρίου τήν φανέρωσιν» ανακαλύπτομε αυτόν τον θείο σκοπό και προορισμό διά τον οποίο δημιουργήθησαν τα πάντα. Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε για να μπορέσει να φανερωθεί ο Θεός με σάρκα. Σ᾽ αυτό το θείο έργο ο Τριαδικός Θεός έλαβε συνεργάτη έναν άνθρωπο, την Παρθένο Μαρία. Αυτή προετοίμασε την ψυχή και το σώμα της να δεχθεί τον Θεό. Αυτή αγάπησε να προσφέρει αυτή την θεία υπηρεσία σ᾽ Εκείνον, που ηυδόκησε να λάβη δούλου μορφήν. Και μπορεί ο κόσμος να θέτει ποικίλους στόχους και σκοπούς δια τον άνθρωπο, όλοι όμως είναι κατώτεροι και μηδαμινοί από αυτόν τον ένα και μοναδικό για τον οποίο μας εδημιούργησε ο Θεός.
Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΜΑΣ ΕΦΕΡΕ ΣΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΕΚ ΤΗΣ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑΣ ΔΙΑ ΝΑ ΕΝΩΘΟΥΜΕ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΜΑΖΙ ΤΟΥ. Ο αείμνηστος Παν. Νέλλας σχολιάζων τον λόγο του Αγίου Νικολάου Καβάσιλα στόν Ευαγγελισμό γράφει τα εξής αξιοσημείωτα: «Βρέθηκαν ίσως μερικοί μεγάλοι άθεοι που υπεστήριξαν μέσα στους αιώνες ότι ο άνθρωπος μπορεί να γίνει Θεός. Κανείς όμως ποτέ, εκτός από τους Ορθοδόξους Πατέρες, δεν τόλμησε να υποστηρίξει ότι ο άνθρωπος μπορεί να γεννήσει τον Θεό. Και όμως αυτό το παράδοξο ευδόκησε ο Θεός να αποτελεί την μεγάλη αξία, αλλά και την υψίστη "ευγένεια" της ανθρωπίνης φύσεως. Ο Θεός αξίωσε την ανθρώπινη φύση να γίνει "θεοτόκος". Η αξία της Παρθένου βρίσκεται ακριβώς στο ότι πραγματοποίησε αυτό τον σκοπό. Και τον πραγματοποίησε λέγοντας "ἰδού ἡ δούλη Κυρίου". Γιατί το αληθινό μεγαλείο του ανθρώπου έγκειται ακριβώς στο να πραγματοποιεί τον ύψιστο προορισμό που του έδωσε ο Θεός και να έχει ταυτόχρονα την συνείδηση ότι "δοῦλος ἀχρεῖός ἐστι" (Λουκ. ιζ' 18)». (Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ)
