Η φτώχεια, ως κοινωνικό και οικονομικό φαινόμενο, έχει την ίδια ηλικία με την ηλικία του πεπτοκότος ανθρώπου και την αρχή της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου πάνω στη γη. Η Αγία μας εκκλησία λειτουργεί ως ιατρείο, και έχει σκοπό τη θεραπεία του πεπτοκότος ανθρώπου από την αμαρτία και τις συνέπειές της. Αμαρτωλοί μπορεί να είναι οι πλούσιοι, μπορεί να είναι όμως και οι φτωχοί. Η αμαρτωλότητα και των δύο μπορεί να προκύψει τόσο από τη κακή χρήση του πλούτου, όσο και από της πενίας. Ο πτωχός δεν είναι καλός ή κακός επειδή είναι πτωχός, ούτε ο πλούσιος καλός ή κακός επειδή είναι πλούσιος . Το ενδιαφέρον της εκκλησίας δεν στρέφεται στο πλούτο ή στην φτώχεια και τη λειτουργία τους σε μια πιθανή κοινωνία οικονομικής ισότητας ή ανισότητας, αλλά το ενδιαφέρον της εκκλησίας στρέφεται στο πλούσιο ή στο φτωχό, και στη στάση του απέναντι στο θεό και στο συνάνθρωπο. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς υπογραμμίζει ότι θα μπορούσε ο θεός να μην επιτρέψει την ύπαρξη φτωχών, αλλά θα απουσίαζε το ευ ποιείν, και το συμπάσχειν. Ο μεν πλούσιος έχει την ευκαιρία να καθαιρέσει τον εγωισμό του και να αποκτήσει την αγάπη, ενώ ο φτωχός γίνεται μέσω της πενίας του ταπεινόφρων. Ο ένας μεταδίδει και ο άλλος εκπαιδεύεται.
Ο ευαγγελιστής Ματθαίος διέσωσε στο ευαγγέλιο του ένα διάλογο που ακούσαμε σήμερα στην Κυριακάτικη θ Λειτουργία διάλογος που αναδείχθηκε στο πέρασμα του χρόνου επιτομή, της διδασκαλίας του Κυρίου μας Ιησού χριστού, και συγχρόνως είναι οδοδείκτης κάθε καλοπροαίρετου ανθρώπου. Μας διδάσκει το αλάνθαστο στόμα του ευαγγελιστού Ματθαίου: Νομικός τις προσήλθε τω Ιησού πειράζων αυτόν και λέγων. Διδάσκαλε τι ποιήσας ζωήν αιώνιον κληρονομήσω; ο δε Ιησούς είπεν αυτώ. Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου, εξ όλης της καρδίας σου, εξ όλης της ψυχής σου , εξ όλης της διανοίας σου, και τον πλησίον σου ως εαυτόν . εν ταύταις ταις δυσίν εντολαίς( η αγάπη του Θεού και αγάπη του πλησίον δηλ) όλος ο νόμος και οι προφήται κρέμανται ( Ματθ.22,37 ) Όσον αφορά την έκφραση της αγάπης προς τον πλησίον, ο Ιησούς υπέδειξε με λόγια, αλλά και με παραδείγματα πολλές φορές ευσπλαχνίας. Επείνασα γαρ και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα και εποτίσατέ με, ξένος ήμην και συνηγάγετέ με, , γυμνός και περιεβάλετέ με, ησθένησα και επεσκέψασθέ με εν φυλακή ήμην και ήλθετε πρός με. (Ματθ 25, 33)
Η πρώτη κοινότητα των μαθητών του χριστού που συγκροτήθηκε εφαρμόζοντας την εντολή της αγάπης, είχε δικό της ταμείο, βασισμένη στην αγάπη. Ο καθένας συνέβαλε με το καρπό της εργασίας του στην ανάγκη των αδελφών , ανδρών και γυναικών. Πάντες δε οι πιστεύοντες ήσαν επί το αυτό, και είχαν άπαντες κοινά, και τα κτήματα, και τα χρήματα, και δειμέριζον αυτά πάσι, καθότι αν τις είχε χρείαν μας διδάσκουν οι πράξεις των αποστόλων.
Κατά τον 2ον και 3ον αιώνα ο επίσκοπος και οι διάκονοί του διηύθυναν το φιλανθρωπικό πρόγραμμα της τοπικής εκκλησίας συγκεντρώνοντας προσφορές από τους πλουσιότερους χριστιανούς, και ενισχύοντας τους φτωχότερους.
Από τα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ. πολλοί χριστιανοί αποσύρονταν σε ερημικούς χώρους της Αιγύπτου και της Συρίας με την επιθυμία να αφιερωθούν στην λατρεία του Θεού, δημιουργώντας έτσι κοινότητες αναχωρητών που αποκόπτονταν από το κοινωνικό βίο. Μια από τις σημαντικές αυτές μορφές υπήρξε ο Άγιος Αντώνιος που θεωρήθηκε ο ιδρυτής του ερημιτισμού.
Η εξάπλωση του μοναχικού βίου οδήγησε την εκκλησία και το κράτος να λάβουν θέση απέναντί του και να προχωρήσουν στη θεσμοθέτησή του. Η ίδρυση των πρώτων κοινοβίων και η συγκέντρωση πολλών μοναχών υπό την ίδια στέγη, δημιούργησαν υλικές ανάγκες τις οποίες έπρεπε οι προϊστάμενοι να αντιμετωπίσουν. Συνέπεια του γεγονότος ήταν η ταυτόχρονος με την ίδρυση του μοναστηριού , δημιουργία πυρήνος της μοναστηριακής ιδιοκτησίας. Η Δ οικουμενική σύνοδος θέσπισε διατάξεις και έθεσε κανόνες δικαίου που αναφέρονται στην κτήση, τη διοίκηση, την εκμετάλλευση, την φορολογία, κανόνες που ίσχυσαν σχεδόν σε όλη την βυζαντινή περίοδο. Έτσι δημιουργήθηκε η μοναστηριακή περιουσία κυρίως με τους εξής τρόπους.
1) Δια καταλήψεως: ο προτιθέμενος να ιδρύσει μονή μοναχός, και μη διαθέτων ιδιόκτητη έκταση κατόπιν αναζητήσεως η και καθ υπόδειξη, καταλάμβανε τόπο κατάλληλο δια να εγκαταστήσει την ασκητική παλαίστρα.
2) δια της χρησικτησίας για τα μοναστηριακά κτήματα απαιτείτο περίοδος χρήσεως 40 ετών για απόκτηση κυριότητος επ αυτών.
3) Από της εργασίας των μοναχών. Η εργασία των μοναχών έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της μοναστηριακής περιουσίας. Με τα εργόχειρά τους που πουλούσαν στις γύρω πόλεις εκάλυπταν πολλές από τις ανάγκες τους. Η απασχόληση των μοναχών με τη γεωργία ήταν επιβεβλημένη για την εξασφάλιση των βασικών αναγκών και απαραίτητη για την αυτάρκεια των αναγκών της μονής.
4) Από δωρεές. βασικό συντελεστή στη δημιουργία της μοναστηριακής περιουσίας και μάλιστα της ακίνητης απετέλεσαν οι δωρεές, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου έγιναν η κύρια πηγή αυξήσεώς της. Οι δωρητές προέρχονταν από όλες τις τάξεις της κοινωνικής ζωής. Αυτοκράτορες, μέλη των οικογενειών τους, χριστιανοί ηγεμόνες, τοπικοί άρχοντες, κληρικοί όλων των βαθμών, λαϊκοί, άνδρες και γυναίκες . Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι κατά τη διάρκεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας 19 αυτοκράτορες και 24 αυτοκράτειρες τελείωσαν την ζωή τους σε μοναστήρια. Επίσης πέντε αυτοκράτορες πριν το θάνατό τους φόρεσαν το μοναχικό σχήμα, καθώς και πολλά μέλη των οικογενειών τους.
5) από τους μοναχούς. Πρόκειται για την προσωπική περιουσία που έχει ο μοναχός πριν εισέλθει στο κοινόβιο και την οποία οφείλει να διαθέσει ελεύθερα όπου θέλει.
6) από την κληρονομιά του μοναχού. Το κοινόβιο κληρονομεί την όποια περιουσία είχε ο μοναχός εφ όσον εγκαταβίωνε σε αυτό. Απειράριθμοι μοναχοί δια μέσου των αιώνων κατέλειπαν την περιουσία τους στην διάθεση της μονής τους.
Κρίνω σκόπιμο να διευκρινίσω το εξής : στη καθημερινή ζωή υπάρχει σύγχυση μεταξύ των εννοιών εκκλησιαστική περιουσία και μοναστηριακή περιουσία. Εκκλησιαστική περιουσία είναι αυτή που ανήκει στους ενοριακούς ναούς και μοναστηριακή εκείνη που ανήκει στα μοναστήρια.
Ας τρέξουμε λίγο το χρόνο και να πάμε στο 1822. όπου :
Ο επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ, ο πρώτος Μινίστρος της προσωρινής διοικήσεως της Ελλάδος σε έγγραφό του το έτος 1822 στις 15 Ιανουαρίου γράφει -ήταν ήδη 52 ετών εξασθενημένος και σωματικά αδύναμος με εμφανή τα ίχνη των βασανιστηρίων στα χέρια και στο τράχηλο. Βρίσκει τα πάντα αποδιοργανωμένα. Παιδεία σχεδόν ανύπαρκτη, αφού τα μοναστήρια που ήταν η κυριότερη εστία καλλιέργειας των γραμμάτων, βρισκόταν προ πολλού σε πολεμικό πυρετό. Το δυσκολότερο όλων ήταν η έλλειψη χρημάτων και δανειστών. Οι προσπάθειες για τη λήψη δανείου εξωτερικού τεσσάρων μιλιουνίων ταλήρων Ισπανικών, για την θεραπείαν των αναγκών του έθνους, δεν φαίνονταν αποτελεσματικές. Την κρίσιμη αυτή ώρα αναδεικνύεται το φρόνημα του επισκόπου Ιωσήφ, που είναι υπόδειγμα Έλληνα πατριώτη και αληθινού ποιμένος. Γράφει προς τον εκλαμπρότατον Πρόεδρον του Εκτελεστικού
... επειδή το Έθνος, ει μεν έχει τώρα παρά ποτέ την μεγίστην ανάγκην ,και δείται χρημάτων όσων εις απάντηση των δεινών , και δεν υπάρχουν άλοθεν δανεισταί, κρίνω συμφέρον και αναγκαίον και όσιον, το να εξαργυρωθώσιν εκ των ιερών σκευών οίον, κανδήλας, θυμιατήρια, ζώνας , δίσκους, θήκας ιερών λειψάνων, κ.α
Η πρόταση του Ανδρούσης Ιωσήφ έγινε αποδεκτή και έτσι η προσωρινή διοίκηση της Ελλάδος το βουλευτικό σώμα εθέσπισε: όλα τα χρυσά και αργυρά σκεύη των μοναστηριών και εκκλησιών, των κατά πάσαν την ελληνική επικράτειαν να δοθώσιν εις το εθνικόν ταμείον. Τα σκεύη αυτά η το αντίτιμον αυτών να αφιερωθώσιν πάλιν εις τα μοναστήρια και εκκλησίας αφ ων ελήφθησαν μετά την αποκατάσταση των πραγμάτων της πατρίδος. Εξαιρούνται από τον αριθμόν των ειρημένων σκευών, αι εικόνες, τα άγια δισκοπότηρα, και αι λαβίδες. Να διορισθώσιν υπό της διοικήσεως απεσταλμένοι δια να φροντίσωσιν την σύναξη των ειρημένων χρυσών και αργυρών σκευών. Τα ειρημενα σκεύη να μεταβληθώσιν εις νομίσματα δια να επαρκέσωσιν εις τας μεγίστας της πατρίδος χρείας.
Εν Κορίνθω τη 5η Απριλίου 1822
Α. Μαυροκορδάτος, πρόεδρος
Η πρωτοβουλία αυτή και σωτήρια ενέργεια του Ανδρούσης Ιωσήφ απέφερε 800 οκάδες χρυσού και αργύρου που ετέθησαν στην διάθεση του Εθνικού ταμείου.
Ακολούθησαν στη πορεία των χρόνων και άλλες εκούσιες προσφορές της εκκλησίας μας προς το κράτος όπως : θα αναφερθώ ενδεικτικά και μόνο στη περίπτωση στην Αθήνα από την Ιερά Μονή Πετράκη της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, όπου προσφέρθηκαν οι χώροι που σήμερα ευρίσκονται : η Εθνική Πινακοθήκη, το Ναυτικό Νοσοκομείο, το Μέγαρο Μουσικής, το Μετόχι του Σινά στη Οδό Δορυλαίου, το Πολεμικό Μουσείο, ή Μαράσλειος Ακαδημία, το Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, το Πολυτεχνείο, η Ακαδημία Αθηνών, το Νοσοκομείο ΝΙΜΙΤΣ, η Εθνική Βιβλιοθήκη, το Αρεταίειο Νοσοκομείο, το Ασκληπιείο Βούλας, το Νοσοκομείο Σωτηρία, το Νοσοκομείο Παίδων, το Λαϊκό Νοσοκομείο, το Νοσοκομείο Συγγρού, το Αιγηνείτειο Νοσοκομείο, το Νοσοκομείο Αλεξάνδρα, έκταση 250 στρεμμάτων στο Γουδί προς εξυπηρέτηση στρατιωτικών αναγκών, 60 στρέμματα όπου συστεγάστηκε αρχικά η χωροφυλακή και σήμερα ευρίσκεται το Υπουργείο δημόσιας τάξης, η σχολή κωφαλάλων στους Αμπελοκήπους, η Γενάδειος βιβλιοθήκη, το ορφανοτροφείο Βουλιαγμένης, στο Μενίδι έκταση για σχολεία, το άλσος Συγγρού, 48. 000 στρέμματα στο Περιστέρι για ανέγερση παραπηγμάτων προσφύγων, και πολλά άλλα που τα παραβλέπω χάριν συντομίας.
Ας μην παραλείψουμε να σημειώσουμε και τις ληστρικές επιθέσεις και αρπαγές από τις εκάστοτε πολιτικές κυβερνήσεις της Ελλάδος , ούτως ώστε μέχρι σήμερα εν έτη 2012, το 96% συνολικά αυτής της εκκλησιαστικής και μοναστηριακής περιουσίας να έχει δοθεί στο κράτος η και να έχει αρπαχθεί βιαίως από την πλήρη κυριότητα της εκκλησία, και μόλις το 4%αυτής της περιουσίας η εκκλησία της Ελλάδος σήμερα να διατηρεί. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος της εκκλησιαστικής περιουσίας αποτελείται από δασικές εκτάσεις, στις οποίες δεν επιτρέπεται, κατά το Ελληνικό Σύνταγμα, καμία μεταβολή του προορισμού και της χρήσης τους, και από λίγα αστικά ακίνητα, στα περισσότερα εκ των οποίων έχουν επιβληθεί από το Κράτος ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις για να καταστούν κοινόχρηστοι χώροι, χωρίς όμως τα νομικά πρόσωπα της Ορθόδοξης Εκκλησίας να έχουν αποζημιωθεί γι΄ αυτές, ελλείψει λέει χρηματικών πόρων των Δήμων.
Ας παρακολουθήσουμε στο σημείο αυτό ένα απόσπασμα από την επιστολή του μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης προς τον γραμματέα του Υπουργείου Θρησκευμάτων :
Εν Σπάρτῃ τῇ 17ῃ Ἰουλίου 2012
Ἀξιότιμον
Κύριον Γεώργιον Καλαντζῆν
Γενικόν Γραμματέα Θρησκευμάτων
Εἰς Ἀθήνας
Ἀγαπητέ μου κ. Γενικέ,
Πολλές φορές λέμε εμείς οι κληρικοί, ότι το Κράτος πηρέ το 96% της ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, αλλά ἡ Πολιτεία ποτέ δεν είπε ότι πήρε από τήν Ἐκκλησία αὐτή τήν περιουσία. Γιατί δέν τό λέτε καί Σεῖς ὡς ἁρμόδιο Ὑπουργεῖο; Βγεῖτε στά κανάλια καί πέστε στόν λαό μας ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας σέ δύσκολες στιγμές ἔδωσε χάρη τοῦ ἐμπερίστατου λαοῦ τό 96% τῆς περιουσίας της. Σᾶς ….ἐπιτρέπουμε νά ἀποκρύψετε τό γεγονός ὅτι καί ἕνα μέρος αὐτῆς τῆς περιουσίας τό ἅρπαξε βιαίως ἡ Πολιτεία. Πεῖτε, ὅμως, στόν κόσμο ὅτι ἡ περιουσία τῆς Ἐκκλησίας ἐδόθη κατά 96%. Μᾶς πονάει, ὅταν δέν τό λέτε εὐθέως. Μᾶς πληγώνει ἡ σιωπή σας. Γι’ αὐτό καί ὁ λαός μας συνεχίζει νά ὁμιλεῖ περί ἀμύθητης ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας. Δέν τόν πείσαμε ἐμεῖς, γιατί δέ βοηθήσατε ἐσεῖς. Δέν ἐντρέπονται καί ἀρχηγοί κομμάτων ἤ κομματικά στελέχη νά ὁμιλοῦν γι’ αὐτή τήν περιουσία καί νά προσθέτουν τήν κακόβουλη εἴδηση, ὅτι καί γι’αὐτή τήν περιουσία πού ἔχει, δηλαδή τό 4%, δέν πληρώνει φόρο. Πόσες φορές τό ἔχουμε πεῖ, τό ἔχουμε δημοσιεύσει, ὅτι πληρώνει ἡ Ἐκκλησία ὅλους τούς φόρους πού πληρώνουν καί ὅλα τά ἄλλα Νομικά Πρόσωπα. Φόρους δέν πληρώνουν οἱ Αἱρετικοί τῆς Ἑλλάδος καί οἱ Μουσουλμάνοι τῆς Χώρας μας, γιά τούς ὁποίους ὅμως δέ λέγεται τίποτε. Γιατί δέν τά λέτε αὐτά;
Με το εναπομείναν λοιπόν 4% της περιουσίας της η Εκκλησία της Ελλάδος σήμερα λειτουργεί: 2.325 φιλόπτωχα ταμεία, 10 βρεφονηπιακούς σταθμούς, 10 παιδικούς σταθμούς, 19 στέγες γερόντων στην Ι. Αρχιεπισκοπή Αθηνών και 66 στις Ι. Μητροπόλεις, 13 θεραπευτήρια χρονίως πασχόντων, 8 ιδρύματα για άτομα με ειδικές ανάγκες, 10 νοσοκομεία – ιατρεία, 7 ιδρύματα ψυχικής υγείας, 6 ξενώνες για αστέγους, 1 ξενώνα για φιλοξενία συνοδών ασθενών, 36 οικοτροφεία - ορφανοτροφεία, πολλά ιδρύματα παιδικής προστασίας, πάνω από 200 κέντρα δωρεάν σίτισης με συνεχή αύξηση των προσφερομένων μερίδων φαγητού, κοινωνικά παντοπωλεία και ιατρεία, σημεία δωρεάν διανομής ειδών ένδυσης και υπόδησης και φοιτητικά οικοτροφεία.
Οι φιλοξενούμενοι στις πάσης φύσεως κοινωνικές υποδομές της Εκκλησίας κατά το έτος 2011 (διαμονή, σίτιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) ανήλθαν στον αριθμό των 5.862 ατόμων. Λειτουργούν επίσης 54 κατασκηνώσεις, όπου φιλοξενούνται ετησίως περισσότερα από 15.000 παιδιά. Επιπλέον, λειτουργεί υπηρεσία της Ιεράς Συνόδου για την υποδοχή των μεταναστών και την παροχή νομικής τους υποστήριξης στην υποβολή αιτήματος ασύλου. Ακόμη ας ληφθεί υπόψη ότι χορηγούνται καθημερινά χρηματικά βοηθήματα σε απόρους και υποτροφίες σε Έλληνες και αλλοδαπούς φοιτητές. Συνολικά κατά το έτος 2010 όλοι οι φορείς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος δαπάνησαν για το φιλανθρωπικό και κοινωνικό τους έργο το ποσό των 96.234.510,47 ευρώ.
Ας ληφθεί υπόψη ότι τα παραπάνω στοιχεία δεν αφορούν στην Μοναστική Κοινότητα του Αγίου Όρους, στην Εκκλησία της Κρήτης και στις Ι. Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου, που αποτελούν διοικητικά ανεξάρτητες (και διαφορετικές της Εκκλησίας της Ελλάδος) εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες κατά το ελληνικό δίκαιο.
Ακόμα:
• 10.350 δωρεάν μερίδες φαγητού διατίθενται καθημερινά στα όρια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών
• 70.000 δέματα με είδη τροφίμων προσφέρονται κάθε χρόνο σε πολύτεκνες οικογένειες
• 5 εκ. ευρώ δαπανώνται ετησίως μόνο για τα συσσίτια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής (το ποσό αφορά και τα συσσίτια που γίνονται από τις Ενορίες της Ι.Α.Α.)
• 4,5 εκ. ευρώ δαπανήθηκαν το 2011 για οικονομικά βοηθήματα που δόθηκαν σε απόρους μέσω 150 ενοριών.
• 15 χιλιάδες είδη ένδυσης και υπόδησης προσφέρονται κάθε χρόνο μέσω του προγράμματος ΤΑΒΙΘΑ
• 80.000 ευρώ προσφέρονται ετησίως σε φυλακισμένους, ενώ τους παρέχεται και νομική υποστήριξη
• 7.000 μονάδες αίματος συγκεντρώνονται το χρόνο από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών και την ΜΚΟ “Aποστολή”
• Παρέχεται στήριξη σε άπορους που έχουν ανάγκη νοσηλείας σε δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας
• Δίκτυο 17 ιδρυμάτων με 650 τροφίμους
• Δύο ιδρύματα που φιλοξενούν παιδιά με νοητική υστέρηση
• Δύο βρεφονηπιακούς σταθμούς (έναν στους Αγίους Αναργύρους και ένα στην Ηλιούπολη, όπου ο πρώτος είναι πρότυπος στα Βαλκάνια)
Το έργο στηρίζεται από 3.000 εθελοντές και τους ιερείς της Ιεράς Αρχιεπισκοπής.
Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Καλογερόπουλος
Διαβάστε ακόμη:
