Έτος 1849. Μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του Τσάρου οδηγεί τον 22χρονο επαναστάτη Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και τους συντρόφους του στη φυλακή. Η απόφαση του δικαστή χωρίς καμιά επιείκεια: Θάνατος δια απαγχονισμού!
22 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Ο Φιοντόρ ετοιμάζεται ν’ αποχαιρετήσει πρόωρα την ζωή, πάνω σε μια παγωμένη κεντρική πλατεία της Αγίας Πετρούπολης. Την τελευταία στιγμή ένας έφιππος απεσταλμένος απ’ το παλάτι, σπεύδει ν’ ανακοινώσει την απόδοση χάριτος στους μελλοθάνατους και τη μετατροπή της ποινής τους σε τετραετή κάθειρξη με καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία.
Λίγες μέρες αργότερα, οδηγούνται όλοι στο τραίνο για την Σιβηρία. Στο σιδηροδρομικό σταθμό, κάποιες ηλικιωμένες γυναίκες της περιοχής οι οποίες γνώριζαν πολύ καλά ποιος ήταν ο προορισμός και το «φορτίο» του τραίνου, πλησίασαν -όπως το συνήθιζαν- τους αλυσοδεμένους καταδίκους, προσφέροντάς τους κάποια λιγοστά τρόφιμα κι ένα αντίτυπο της Αγίας Γραφής. Εκείνος, ο δηλωμένος άθεος, παρότι πίστευε σ' ένα κόσμο ελεύθερο από κοινωνικές τάξεις και θρησκείες, ως μια κίνηση ευγενείας, πήρε την Αγία Γραφή που του έδωσαν και την έβαλε στην τσέπη.
Τους επόμενους μήνες, όταν σταματούσαν τα βασανιστήρια και οι εξευτελισμοί, στις ατέλειωτες ώρες της μοναξιάς, χρησιμοποιούσε τις σελίδες της Αγίας Γραφής σαν προσάναμμα για την πίπα του. Είχε «καπνίσει» όλο το κατά Ματθαίον και το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο κι είχε αρχίσει να σκίζει τις σελίδες από τον Ευαγγελιστή Λουκά όταν, από καθαρή περιέργεια, άρχισε να διαβάσει ότι είχε απομείνει. Τότε ήταν που έπεσε πάνω στην παραβολή του ασώτου υιού και… άλλαξ’ ο κόσμος του!...
Ήταν μια στιγμή μοναδική! Μέσα στο σκοτισμένο του μυαλό, έγινε ξαφνικά φωτεινή εικόνα η επιστροφή στον Πατέρα. Έναν πατέρα που περιμένει αυτή την επιστροφή. Έναν πατέρα που δεν ρωτάει ποτέ «που πήγες» και «τί έκανες», που δεν θέτει όρους και προϋποθέσεις για την επιστροφή, που όλα όσα έχει να πει, τα μεταφράζει σε μια μεγάλη, σφιχτή αγκαλιά.
Λένε μερικοί μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας ότι, ακόμα κι αν χανόταν κάποια στιγμή ολόκληρο το Ευαγγέλιο, αλλά σωζόταν το κείμενο της παραβολής αυτής, θα ήταν από μόνο του αρκετό να περιγράψει την πεμπτουσία του Θεού. Ο Ντοστογιέφσκι, ο άλλοτε άθεος και… παρ’ ολίγον απαγχονισμένος, φαίνεται ότι, την παγωμένη εκείνη νύχτα της Σιβηρίας, ένοιωσε με όλο του το είναι αυτήν την αγκαλιά!...
Τα χρόνια της εξορίας πέρασαν και ο Φιοντόρ Μιχαΐλοβιτς Ντοστογιέφσκι έγινε ο κορυφαίος λογοτέχνης και διακεκριμένος διανοητής σε θέματα Ορθόδοξης Θεολογίας, που ολόκληρη η οικουμένη γνωρίζει. Κοιμόταν με την Αγία Γραφή κάτω από το προσκεφάλι του. Απεβίωσε στα 60 του χρόνια, αφήνοντάς την ως παρακαταθήκη στον γιο του τον πρωτότοκο, με την προτροπή να την διαβάζει πάντα.
«Πιστεύω ότι δεν υπάρχει τίποτε πιο όμορφο, πιο βαθύ, πιο συμπαθητικό, πιο λογικό, πιο ζωντανό και τέλειο από τον Χριστό. Και λέω στον εαυτό μου, με ζηλόφθονη αγάπη, όχι μόνο ότι δεν υπάρχει τίποτε, αλλ’ ότι δεν μπορεί να υπάρχει. Επιπλέον, αν κάποιος μου απεδείκνυε ότι ο Χριστός δεν ταυτίζεται με την αλήθεια κι ότι, στην πραγματικότητα, η αλήθεια είναι εκτός Χριστού, θα προτιμούσα τότε να παραμείνω με τον Χριστό, παρά να πάω με την αλήθεια…»
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι