Οι υπολογιστές πλέον αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής των ενηλίκων και από εκεί η επίδρασή τους έχει εξαπλωθεί στα παιδιά. Ποιές είναι όμως οι θετικές και αρνητικές παράμετροι από τη χρήση τους; Κάθε πράγμα έχει τη θετική και αρνητική του πλευρά και το ίδιο συμβαίνει και με τους υπολογιστές. Τον τελευταίο καιρό έχει διεξαχθεί έρευνα για τις επιπτώσεις και αν τελικά υπάρχει αναγκαιότητα χρήσης των υπολογιστών σε παιδιά. Συγκεκριμένα, σε έρευνες που αφορούν σε παιδιά 3-8 ετών εμφανίζονται αποτελέσματα που εκπλήσσουν, καθώς δεν ήταν αναμενόμενο να μπορεί ένα παιδί προσχολικής και πρώτης ηλικίας να μπορεί να χρησιμοποιήσει κάτι το οποίο λειτουργεί με σύμβολα (πλήκτρα), τα οποία θα πρέπει να αναγνωρίζει και να χρησιμοποιεί ανάλογα. Η ενασχόληση με ένα τέτοιο μηχάνημα προϋποθέτει νοητικές λειτουργίες που αποκτώνται με το πέρασμα των χρόνων και την ανάλογη βιοσωματική και ψυχολογική ωρίμανση. Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν όμως από τη χρήση είναι σοβαροί καθώς επιδρούν στις νοητικές λειτουργίες και ενδεχομένως μπορεί να τις επηρεάσουν.
Αν ένα παιδί μάθει να ζει με τον υπολογιστη νιώθοντας πως του είναι απαραίτητος, θα αρχίσει να απομονώνεται, κάτι που στη μετέπειτα εξέλιξή του μπορεί να προκαλέσει φοβίες και κατάθλιψη. Η μη εκδήλωση των συναισθημάτων, που είναι το αποτέλεσμα της παθητικής ενασχόλησης, βαθμιαία θα αποξενώσει το παιδί, κάνοντάς το ξένο ως προς το υπόλοιπο σύνολο. Ο υπολογιστης δεν μπορεί να εντάξει το άτομο στον κόσμο, εφόσον δεν προσφέρει τις κατάλληλες "αρχές" συνύπαρξης με τους υπολοίπους. Αν επίσης ένα παιδί δεν έχει μάθει να διακρίνει τα καλά από τα άσχημα, δεν θα μπορεί να κάνει κατάλληλη επιλογή των θεμάτων που θα δει.
Εκτός όμως από τις επιπτώσεις που επηρεάζουν τον ψυχολογικό τομέα, υπάρχει κίνδυνος ως προς τη σωματική ανάπτυξη. Καθώς το παιδί μεγαλώνει, αν δεν κάθεται σωστά ή δε χρησιμοποιεί ορθά το ποντίκι και τα πλήκτρα, τότε το σίγουρο είναι πως αυτό θα επηρεάσει το μυοσκελετικό του σύστημα. Η όραση επίσης μπορεί να επηρεαστεί, καθώς η ακτινοβολία είναι αρκετά επικίνδυνη ειδικά στα παιδιά που στα πρώτα χρόνια έχουν ευαίσθητο οργανισμό. Κυριότερες ενοχλήσεις που αφορούν στην πολύωρη χρήση του υπολογιστη είναι οι τενοντίτιδες και οι μυϊκοί πόνοι, όπως και το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα. Έπειτα, μπορεί να παρουσιαστούν πονοκέφαλοι και κράμπες, ενώ σίγουρη είναι η σωματική κούραση.
Επειδή όμως ζούμε σε εποχή τεχνολογίας και σίγουρα θα πρέπει τα παιδιά να εξοικειωθούν με τα μηχανήματα αυτά, καλό θα είναι αν οι γονείς τελικά επιλέξουν την χρήση των υπολογιστών στα παιδιά τους, να λάβουν κάποια μέτρα προκειμένου να τα προστατέψουν. Έτσι θα πρέπει να προσέξουν τα πόδια των παιδιών να ακουμπούν στο πάτωμα και το κάθισμα να είναι ίσιο και σταθερό. Τα μάτια να είναι στο ίδιο επίπεδο με την οθόνη, της οποίας η φωτεινότητα δεν πρέπει να είναι πολύ μεγάλη για να μην τα κουράζει. Το ποντίκι θα πρέπει να συμβαδίζει με την ηλικιακή ανάπτυξη, ενώ αναγκαία είναι και τα συχνά διαλείμματα για κάποιες κινήσεις που θα απομακρύνουν την ατροφία των μυών. Καλό θα είναι επίσης να μην αφήνουν ανεξέλεγκτα τα παιδιά, αλλά να τα καθοδηγούν σωστά μέσω της συμμετοχής τους σε όσα κάνουν, μαθαίνοντάς τους παράλληλα να κάνουν διάκριση και σωστη χρήση των υπολογιστών.
Γνωρίζετε ότι:
Τα ψυχολογικά συμπτώματα του παιδιού που έχει εθιστεί στο Διαδίκτυο είναι:
Ευφορία και χαρά όση ώρα το παιδί είναι συνδεδεμένο στο Internet.
Αποζητά όλο και περισσότερο τη «συντροφιά» του υπολογιστη του.
Δεν σταματά εύκολα τις δραστηριότητες με τις οποίες ασχολείται στο Διαδίκτυο.
Παραμελεί την οικογένεια και τους φίλους του.
Είναι στεναχωρημένο ή οξύθυμο όταν δεν ασχολείται με το Internet.
Ψεύδεται σχετικά με τις δραστηριότητές του.
Αντιμετωπίζει προβλήματα στο σχολείο.
Τα σωματικά συμπτώματα του παιδιού που έχει εθιστεί στο διαδίκτυο είναι:
Διαταραχές στη διατροφή.
Διαταραχές στο ωράριο ύπνου.
Μειωμένη αθλητική δραστηριότητα.
Ξηρά μάτια.
Ημικρανίες και πονοκέφαλοι.
Παραμέληση προσωπικής υγιεινής.
«Επειδή το παιδί πατάει ένα κουμπί δεν σημαίνει ότι είναι και Αϊνστάιν» μας προσγειώνει στην πραγματικότητα ο Θανάσης Τσακαλίδης, καθηγητής του τμήματος Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής στο Πανεπιστημιο της Πάτρας, και με την φράση «είναι σαν το νυχοκόπτη» απογυμνώνει και απομυθοποιεί τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, υποδεικνύοντας στους γονείς ότι δεν μπορούν να δημιουργήσουν χειριστές Η/Υ από ... κούνια.
Την ίδια στιγμή, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος της «ευέλικτης ζώνης δημιουργικών δραστηριοτητων» οι μαθητές του Δημοτικού θα έχουν τη δυνατότητα να πάρουν μια πρώτη γεύση από κομπιούτερ. «Είναι αδήριτη αναγκαιότητα της εποχής, γιατί αλλιώς θα έχουμε ηλεκτρονικά αναλφάβητους» δηλώνει ο πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Κι’ όμως οι δύο τοποθετήσεις καταλήγουν σε μια κοινή συνισταμένη: Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές στην παιδική ηλικία προσφέρονται μόνο για εξοικείωση με το σύστημα και όχι για εκμάθηση.
«Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι ο υπολογιστής είναι ένα πολύ απλό εργαλείο, που σιγά-σιγά θα το συναντήσει μπροστά του. Το πιο σημαντικό είναι να απομυθοποιήσει αυτό το εργαλείο και να το χρησιμοποιεί για παιχνίδια μόνο σε ένα περιορισμένο χρόνο κι έπειτα να το χρησιμοποιήσει για δημιουργική απασχόληση. Να ασχολείται με πιο εξελιγμένα προγράμματα που είτε το βοηθάει να μάθει καλύτερα Αγγλικά ή και να κτίσει το δικό του εικονικό κόσμο» παρατηρεί ο κ. Τσακαλίδης. Συνεπώς το «μάθε παιδί μου υπολογιστές.» δεν έχει καμία σχέση με το γνωστό «μάθε παιδί μου γράμματα και μια ξένη γλώσσα...». Ο διαχωρισμός είναι απόλυτος και πολύ συγκεκριμένος.
«Οι υπολογιστές δεν είναι μια τεράστια ποσότητα γνώσης, όπως τα Αγγλικά, που θα πρέπει να την αφομοιώσει κανείς ως βάση. Δεν υπάρχει δηλαδή ποσοτική γνώση που θα πρέπει να διοχετευτεί σε ένα παιδί μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Άρα, δεν χρειάζεται να ακολουθήσει το παιδί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για ένα, δύο, ή τρία χρόνια» κάνει το διαχωρισμό ο κ. Τσακαλίδης και θεωρεί ως κατάλληλη ηλικία τα 11-12 χρόνια για να αρχίσει ένας μαθητής να ασχολείται πιο συστηματικά με τους υπολογιστές. Δεν αποκλείει ωστόσο ενασχόληση σε μικρότερη ηλικία, αρκεί να γίνεται με διακοπτόμενο σύστημα, που δεν θα επιβαρύνει τους μαθητές, αλλά απλώς θα τους εισάγει στο σύστημα. «Αν πρέπει να ολοκληρώσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης είναι σαν να ετοιμάζεις το παιδί για ένα επάγγελμα. Δεν μπορώ να καταλάβω δηλαδή το νόημα των σχολών που αναφέρονται σε σπουδές τριών ή πέντε χρόνων» παρατηρεί ο Καθηγητής Πληροφορικής και γίνεται πιο συγκεκριμένος.
«Κατάλληλη ηλικία είναι εκείνη που ξεκινάει και τα Αγγλικά. Δηλαδή, στη Β΄ ή στη Γ΄ Δημοτικού, αλλά το μάθημα των υπολογιστών χρειάζεται σύστημα και μάλιστα διακοπτόμενο» αναφέρει και εξηγεί: «Στην ηλικία των 11 χρόνων μπορεί να ξεκινήσει ένα παιδί εκπαίδευση, η διάρκεια της οποίας μπορεί να προσδιοριστεί στους τρεις μήνες. Κάτι σαν εξοικείωση, δηλαδή. Κι έπειτα να επανέλθει για ένα εξάμηνο, ούτως ώστε να μπει κλιμακωτά στο νόημα αυτής της τεχνικής». Το μήνυμα προς τους γονείς πάντως δίνει ο κ. Τσακαλίδης: «Αν μάθουν τα παιδιά από μικροί υπολογιστές, δεν λέει τίποτα. Άνεργοι θα είναι πάλι. Τι να εκπαιδεύσεις για την επόμενη δεκαετία, όταν τα περιβάλλοντα των υπολογιστών αλλάζουν κάθε τρία με τέσσερα χρόνια».
Συνεπώς δεν είναι μόνο πρακτικοί οι λόγοι που βάζουν ηλιακούς φραγμούς στην εκπαίδευση των Η/Υ, είναι και πρακτικοί καθώς οι εξελίξεις στην πληροφορική τρέχουν με ασύλληπτη ταχύτητα. «Αλλάζουν τόσο γρήγορα τα πράγματα και οι υπολογιστές, τρέχουν τόσο οι εξελίξεις που ποτέ δεν πρόκειται να ολοκληρώσεις τις γνώσεις σου. Άρα δεν χρειάζεται και τόσος κόπος». Απόδειξη αυτού: Στέλεχος εταιρίας Πληροφορικής μιλούσε για τις γνώσεις της μικρής του κόρης. «Ξέρει περισσότερα από εμένα» έλεγε κι εξηγούσε ότι ορισμένες από τις γνώσεις που εκείνος είχε πάρει στο ξεκίνημα της εκπαίδευσης του ήταν άχρηστες πια και η κόρη του μάθαινε τις νέες εξελίξεις που εκείνος προ λίγου καιρού είχε πληροφορηθεί. Έτσι ή αλλιώς οι μικροί έχουν επαφή με τους υπολογιστές. Είτε στο σπίτι, είτε στο σχολείο, είτε στο κέντρο εκπαίδευσης. «Πάρα πολλοί μαθητές έχουν υπολογιστή σπίτι και τα σχολεία σχεδόν καθόλου» παρατηρεί ο κ. Τσακαλίδης, που δείχνει να συμφωνεί με την υπό όρους εισαγωγή του μαθήματος ακόμα και στα Δημοτικά: «Θα μπορούσε στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση να υπάρχει μόνο το στάδιο της εξοικείωσης και πιο συστηματική εκπαίδευση στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση» αναφέρει.
Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές: Πλήκτρα, οθόνη, ποντίκι και φυσικά οι δυνατότητές τους προφανώς και εξάπτουν τη φαντασία των μικρών, αλλά επίδοξων χειριστών των Η/Υ που μπορούν να αφοσιωθούν στη μαγεία της πληροφορικής. Ο πελώριος κόσμος του Ίντερνετ είναι μια άλλη πραγματικότητα που επίσης έλκει το ενδιαφέρον των παιδιών. Έχουν όμως το ελεύθερο να ανοίξουν την πύλη του Διαδικτύου; «Θα ήταν σπουδαία η επικοινωνία των παιδιών μέσω του Ίντερνετ. Να επικοινωνείς δηλαδή με τον Ινδό φίλο σου που ποτέ δεν έχεις δει και κάπως έτσι να κατανοήσεις τη διεθνικότητα» τονίζει ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και θέτει περιορισμούς:
«Το Ίντερνετ, είτε για ενήλικες, είτε για ανηλίκους, είναι για μισή ώρα την ημέρα και πάντα εντός του εργασιακού μας χρόνου. Ο ελεύθερος χρόνος πρέπει να παραμείνει ιερός, γιατί σε άλλη περίπτωση μιλάμε για εγκλωβισμό με ενδιαφέροντα που στην ουσία δεν είναι πραγματικά. Όσο εύκολα μπαίνει κανείς, τόσο εύκολα πρέπει και να βγαίνει. Αλλιώς μιλάμε για έξη» καταλήγει ο κ. Τσακαλίδης.
