Με την Κυριακή των αγίων Πάντων, κατακλείεται ο κινητός κύκλος των εορτών, που άρχισε από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου. Στο κατανυκτικό Τριώδιο και στο χαρμόσυνο Πεντηκοστάριο μας παρουσίασε η Εκκλησία όλο το έργο της θείας οικονομίας με κέντρο την μεγάλη εορτή του Πάσχα. Είδαμε την πτώση των πρωτοπλάστων και την ανόρθωση του γένους μας διά της αναστάσεως του Χριστού. Χαιρετίσαμε την έλευση του Παρακλήτου στον κόσμο και πανηγυρίσαμε την γέννηση του νέου λαού του Θεού, τον εγκαινισμό και την έκχυση του αγίου Πνεύματος «επί πάσαν σάρκα». Σε στενό σύνδεσμο με την εορτή αυτή ευρίσκεται η παρούσα εορτή, η σφραγίς και το τέλος της μεγάλης εορταστικής περιόδου. Έρχεται δηλαδή σαν απόδειξη του έργου της Εκκλησίας, της ενεργείας του αγίου Πνεύματος στον κόσμο. Γιατί μας παρουσιάζει τούς καρπούς της σποράς εκείνης, τον θερισμό των λευκών χωρών που εστάλησαν να θερίσουν οι απόστολοι. Και όπως παρατηρεί πολύ ωραία ο Νικηφόρος Ξανθόπουλος στο συναξάριο της ημέρας: οι θειότατοι Πατέρες εθέσπισαν την εορτή αυτή μετά την κάθοδο του αγίου Πνεύματος για να δείξουν ότι η παρουσία του παναγίου Πνεύματος διά των αποστόλων επέτυχε να αγιάσει και να σοφίσῃ το ανθρώπινο φύραμα και να αποκαταστήση τους ανθρώπους στην θέση των αγγέλων διά του Ιησού Χριστού, είτε με την προσφορά του μαρτυρικού των αίματος, είτε με την ενάρετο πολιτεία και διαγωγή των. Και έργο υπερφυσικό διαπράττεται. Κατεβαίνει το Πνεύμα, ο Θεός, και ανεβαίνει ο χους, ο άνθρωπος. Ανεβάζει ο Λόγος του Θεού την θεωθείσα σάρκα και έλκει μαζί της και εκείνους που θέλουν να πράξουν έργα συνδιαλλαγής με τον Θεό. Οι πριν αποξενωμένοι από τον Θεό, ενώνονται με τον Θεό και γίνονται φίλοι Του. Τα έθνη προσφέρουν την απαρχή των, τούς αγίους Πάντας.
Αλλά και ένας δεύτερος λόγος προεκάλεσε την σύστασι της συλλογικής αυτής εορτής. Πολλοί άγιοι είναι γνωστοί και τιμώνται με εορτές και πανηγύρεις από την Εκκλησία. Και σε πολλούς όμως άλλους εσκήνωσε το Πνεύμα το άγιον και τούς καθηγίασε. Έμειναν όμως άγνωστοι και αφανείς. Αυτούς λοιπόν τούς αγνώστους της αγίους τιμά σήμερα η Εκκλησία, όσους «κατά Χριστόν επολιτεύσαντο εν Ινδοίς και Αιγυπτίοις και Άραψι και Μεσοποταμία τε και Φρυγία και τοις άνωθεν του Ευξείνου. έτι δε και εν πάση τη Εσπερία άχρι και αυτών των Βρεττανικών νήσων, απλώς ειπείν εν Ανατολή και Δύσει».
Και ένας τρίτος λόγος προβάλλεται από τον συναξαριστή. Ὅλοι οι ἅγιοι ὅσοι χωριστά τιμώνται θα ήταν επιβεβλημένο να συναθροισθούν σε μία κοινή εορτή, για να δειχθή με αυτόν τον τρόπο, ότι όλοι μαζί για ένα Χριστό αγωνίσθηκαν, σε ένα κοινό στάδιο, το στάδιο της χριστιανικής αρετής, έτρεξαν, ενός Θεού δούλοι ήσαν και από αυτόν αξίως έλαβαν τούς στεφάνους της νίκης. Για να είναι έτσι η κοινή εορτή κοινή παρόρμησις στους πιστούς, που πιστεύουν στον ίδιο Χριστό και είναι δούλοι του ιδίου Θεού και αγωνίζονται όπως και όλοι εκείνοι στον στίβο του αθλήματος της κατά Χριστόν πολιτείας. Παρόρμησις, αλλά και βεβαία ελπίς, ότι την δόξα εκείνων θα κατακτήσουν και οι σημερινοί αγωνισταί και στον χορό εκείνων θα συναριθμηθούν και εκείνοι, που βαστάζουν σήμερα «το βάρος της ημέρας και τον καύσωνα» (Ματθ. 20, 12). Ότι η εορτή αυτή θα είναι αύριο και δική μας εορτή, όταν η χάρις του Θεού ευδοκήση να μας καλέση στον μακάριο κόσμο της θριαμβευούσης στον ουρανό Εκκλησίας. Γιατί με την ελπίδα αυτή ζουν τα τέκνα της Εκκλησίας. ότι και αυτά που ακούουν σήμερα το «Τη σήμερον ημέρα, Κυριακή μετά την Πεντηκοστήν, την των απανταχού της οικουμένης εν Ασία, Λιβύη και Ευρώπη, Βορρά τε και Νότω, αγίων πάντων εορτήν εορτάζομεν» κάποτε θα συνεορτάζουν και θα συνεορτάζωνται μαζί με αυτούς.
Καθηγητοῦ (+)ΙΩΑΝΝΟΥ ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ
Σε πολλούς φαίνεται πως οι Άγιοι είναι μακριά μας. Αλλά μακριά είναι από εκείνους που οι ίδιοι απομακρύνθηκαν, ενώ είναι πολύ κοντά σ᾽ εκείνους που τηρούν τις εντολές του Χριστού κι έχουν την χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Στους ουρανούς τα πάντα ζουν και κινούνται από το Άγιο Πνεύμα. Αλλά και στη γη είναι το ίδιο Άγιο Πνεύμα. Αυτό ζη στην Εκκλησία μας, Αυτό ενεργεί στα μυστήρια, Αυτό πνέει στην Αγία Γραφή, Αυτό ζη στις ψυχές των πιστών. Το Άγιο Πνεύμα ενώνει τούς πάντες, και γι᾽ αυτό οι Άγιοι είναι κοντά μας. Κι όταν προσευχόμαστε σ᾽ αυτούς, τότε ακούνε αυτοί με το Άγιο Πνεύμα τις προσευχές, κι οι ψυχές μας αισθάνονται την πρεσβεία τους για χάρη μας.
Ο Κύριος χάρισε το Άγιο Πνεύμα στους Αγίους, κι αυτοί μας αγαπούν με το Άγιο Πνεύμα. Οι ψυχές των Αγίων γνωρίζουν τον Κύριο και την αγαθοσύνη Του για τον άνθρωπο, γι᾽ αυτό και καίγονται πνευματικά από αγάπη για το λαό. Το Άγιο Πνεύμα σκορπίζει στους εκλεκτούς Του τόσο μεγάλη αγάπη, ώστε οι ψυχές καίγονται από την επιθυμία να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και να δουν τη δόξα του Κυρίου.
Οι Άγιοι περιβάλλουν, με το Άγιο Πνεύμα, με την αγάπη τους όλο το κόσμο. Βλέπουν και ξέρουν πως αποκάναμε από τις θλίψεις, πως ξεράθηκαν οι καρδιές μας, πως παρέλυσε η ακηδία τις ψυχές μας, και γι᾽ αυτό μεσιτεύουν ακατάπαυστα στο Θεό για μας.
Οι Άγιοι χαίρονται για τη μετάνοιά μας και στενοχωριούνται όταν οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τον Θεό κι εξομοιώνονται έτσι με τα άλογα ζώα. Λυπούνται, γιατί οι άνθρωποι ζουν στη γη χωρίς να ξέρουν πως, αν αγαπούσαν ο ένας τον άλλο, θα υπήρχε ελευθερία από την αμαρτία.
Να επικαλείστε με πίστη τη Θεοτόκο και τούς Αγίους. αυτοί ακούνε τις προσευχές μας και ξέρουν και τούς διαλογισμούς μας.
Οι Άγιοι ακούνε τις προσευχές μας και έχουν από το Θεό τη δύναμη να μας βοηθούν. Αυτό είναι γνωστό σ᾽ όλο το γένος των χριστιανών.
Οι Άγιοι ήταν άνθρωποι όμοιοι μ᾽ εμάς. Πολλοί απ᾽ αυτούς είχαν μεγάλες αμαρτίες, αλλά με την μετάνοια πέτυχαν την Ουράνια Βασιλεία. Κι όλοι όσοι έρχονται σ᾽ αυτήν, με τη μετάνοια έρχονται που μας χάρισε ο Ελεήμων Κύριος με τα πάθη Του.
Άγιος Σιλουανός ο αθωνίτης