Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω την σημερινή μας συνάντηση με ένα ερώτημα, που κάνουν συνήθως αρκετοί άντρες. Λένε: ότι οι γυναίκες τους από την στιγμή που θα γεννηθούν τα παιδιά, αρχίζουν να τους παραμελούν και να τους ξεχνούν. Ενδιαφέρονται περισσότερο για τα παιδιά και αμελούν τις συζυγικές σχέσεις και υποχρεώσεις , αλλά κυρίως ότι δεν τους βλέπουν με τόσο ενδιαφέρον και αγάπη όσο τους έβλεπαν, πριν έρθουν τα παιδιά στο γάμο τους και στη ζωή τους.
Υπάρχει και αντίστοιχο βεβαίως παράπονο και από τις γυναίκες, ότι παραμελούνται από τους συζύγους τους. Ίσως βέβαια να μην το συνδέουν τόσο πολύ με τον ερχομό του παιδιού, αλλά η παραμέληση των συζύγων αποτελεί πράγματι ένα πρόβλημα που καταλαμβάνει μεγάλη έκταση στην Ελλάδα τουλάχιστον, και θα μπορούσαμε να πούμε ότι από την στιγμή που εμφανίζεται η πατρότητα και η μητρότητα, μοιάζει να χάνεται η συζυγία. Η για να ακριβολογήσουμε ,άλλοτε να χάνεται, και άλλοτε να υποβαθμίζεται . Πάντως η συζυγία μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
Ας θυμίσω σε όλους μας, κάτι πολύ γνώριμο, τουλάχιστον στους πιστούς ανθρώπους, σε εμάς δηλαδή, ότι χρονολογικά, αιτιολογικά αλλά και θεολογικά , η πατρότητα και η μητρότητα, οφείλονται στη συζυγία. Πιο απλά το γεγονός ότι μπορούν οποιοσδήποτε άνδρας, με οποιαδήποτε γυναίκα ,να κάνουν ένα παιδί, η και περισσότερα, αυτό το γεγονός μέσα στο χώρο της εκκλησίας μας αγιάζεται με το μυστήριο του γάμου. Ας θυμηθούμε ότι οι περισσότερες ευχές και αναφορές στην ακολουθία του μυστηρίου του γάμου, αναφέρονται στη συζυγία. Ελάχιστα σημεία των ευχών αναφέρονται στις σχέσεις με τα παιδιά , η αποτελούν ευχές για τα παιδιά που θα έρθουν, αν βέβαια θελήσει κι ο Θεός και έρθουν. Μιλούν πάρα πολύ οι ευχές του μυστηρίου για τη συζυγία, και μιλούν για την ομόνοια, ψυχών και σωμάτων , για την αγάπη, για την αρμονία, για την ταπείνωση, και όλα αυτά.
Με απλά λόγια η ίδια η συζυγία μέσα στα πλαίσια της εκκλησίας δημιουργεί μια πλήρωση του ανθρώπου και μια ικανοποίησή του ψυχική, βαθιά, και με κανένα τρόπο δεν μπορεί να αποτελέσει τον τρόπο, η το μέσο, με το οποίο γίνεται κανείς πατέρας η μητέρα. Εδώ είναι το κρίσιμο σημείο, το κατά πόσο βιώνουμε ένα πρωταρχικό γεγονός στη ζωή μας , μέσα τη συζυγία, όσοι επιλέξαμε αυτό τον τρόπο ζωής, ή κατά πόσο ζούμε τη συζυγία ως τον τρόπο ή το μέσο, που μας επιτρέπει να γίνουμε πατέρες και μητέρες.
Άρα το πρόβλημα βρίσκεται αρκετά πριν το γάμο μας, και εντοπίζεται στο τι νομίζουμε ο καθένας μας για την πατρότητα και την μητρότητα. Και πιστεύω ότι δεν κάνω λάθος, λέγοντας ότι όταν ρωτάμε κατά την ποιμαντική διακονία μας πολλούς αδελφούς για το νόημα της ζωής και της οικογένειας, να μας λένε πολύ απλά ότι, το νόημα της ζωής και της οικογένειας , ο προορισμός δηλ. του γάμου που πρόκειται να κάνουμε με κάποιο πρόσωπο , είναι να κάνουμε παιδιά. Για αυτό έθεσα το θέμα αρκετά πριν το γάμο μας , γιατί μερικές φορές ξεκινάμε ακριβώς με μια τέτοια βεβαιότητα, από το γάμο. Ίσως παλιότερα να συνέβαινε αυτό περισσότερο, αλλά δεν έχει εκλείψει ακόμα αυτή η νοοτροπία. Βέβαια βλέπουμε ότι στα νεότερα παιδιά , αυτά δηλ . που σήμερα βρίσκονται στην εφηβεία τους, να έχει μετατοπιστεί το κέντρο βάρους του σκοπού του γάμου, από τα παιδιά προς το ζευγάρι. Δηλ. αν ρωτήσουμε ένα παιδί σήμερα, έναν έφηβο ή μια έφηβη, για ποιο λόγο πρόκειται να παντρευτείς, ποιος είναι ο σκοπός του γάμου; οι περισσότεροι θα μας πούνε: για να είμαι με έναν άνθρωπο να με καταλαβαίνει, να το καταλαβαίνω, να έχουμε αγάπη μεταξύ μας. δηλ θα επικεντρωθεί στο ζευγάρι και όχι στα παιδιά. Αυτό αποτελεί μια πρόοδο και δεν θα πρέπει να βλέπουμε όλα τα φαινόμενα, όλες τις νοοτροπίες της παλιάς παραδοσιακής κοινωνίας, σαν αρετές, και όλες τις νεότερες σαν κατάπτωση . Αυτό είναι μια πρόοδος το ότι τα νέα παιδιά επικεντρώνουν στη συζυγία, από την οποία θα προκύψουν κάποια στιγμή, αν ο θεός θέλει παιδιά. Και νομίζω ότι θα φανεί στη συνέχεια ποια προβλήματα δημιουργούνται εξαιτίας αυτής της νοοτροπίας της παλαιάς και της καινής.
Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις γάμων που πιο εύκολα μπορεί να παραμεληθεί η συζυγία, εις όφελος των παιδιών, και αυτές είναι οι περιπτώσεις που το πρώτο παιδί είναι αγόρι, που πιο εύκολα μπορεί να δημιουργήσει στο πατέρα το αίσθημα ότι παραμελείται. Μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά οι πατεράδες πιο συχνά παραπονιούνται ότι παραμελούνται εξαιτίας του αγοριού τους, παρά εξαιτίας του κοριτσιού τους.
Μια άλλη περίπτωση είναι στα πρώτα χρόνια του γάμου, όπου υπάρχουν ακόμα διαφωνίες και συγκρούσεις του ζευγαριού. Δεν έχουν βρει ακόμα το ρυθμό τους. Δεν τα έχουν βρει ακόμα μεταξύ τους. Έτσι σε αυτή τη δύσκολη στιγμή για το ζευγάρι, έρχεται ένα παιδί, και αυτό προδιαθέτει την μητέρα να συνδεθεί με το παιδί πιο πολύ και να παραμελήσει το σύζυγο. Άλλοτε πηγαίνει ο ένας γονιός πιο κοντά σε κάποιο παιδί, και δένεται πιο πολύ μαζί του και παραμελεί τον σύντροφό του, ίσως επειδή έχει το παιδί γνωρίσματα από τον πατέρα του, ή την μητέρα του, τον παππού η την γιαγιά, ή έχει το όνομά του. Κάποιες δηλ. λεπτομέρειες, οι οποίες τελικά έχουν ως αποτέλεσμα να απορροφούν περισσότερο ενδιαφέρον προς το παιδί και να παραμελείται έτσι ο σύντροφος. Βέβαια όταν έρχονται τα παιδιά έχουν την ανάγκη μας, ενδιαφερόμαστε πάρα πολύ για αυτά, έχουμε φοβίες μην αρρωστήσουν , μην κρυώσουν , οι μητέρες ενδιαφέρονται τόσο πολύ για τα μωρά μην τυχόν το βράδυ δεν αναπνέουν καλά, μήπως κάνουν εμετό, κ.λ.π. Το πολύ ενδιαφέρον και η πολύ αγάπη για τα παιδιά όμως μήπως είναι μια αιτία, ώστε να παραμελούν τους συζύγους; Και εφόσον είναι τόσο μεγάλο το ενδιαφέρον της μητέρας , ώστε να μη κοιμάται αρκετές φορές την νύχτα, δεν είναι φυσικό επακόλουθο να μην ενδιαφέρεται τόσο για το σύζυγό της όσο πριν; Να τον περιποιείται κα να τον αγαπά όσο πριν έρθουν τα παιδιά; Πράγματι όλοι οι γονείς στο πρώτο παιδί είμαστε αρκετά άπειροι και για αυτό περισσότερο αγχώδεις και προστατευτικοί. Όμως τη διαφορά στο ενδιαφέρον της αγάπης μπορεί να τη καταλάβει ο σύζυγος στο βάθος . Είναι μάλλον κάτι βαθύτερο. Και για είμαι πιο σαφής: η μητέρα μπορεί να νοιάζεται πάρα πολύ , και να σηκώνεται την νύχτα να σκεπάσει πολλές φορές το παιδί της, και γενικά για να το φροντίσει με κάθε τρόπο . Αυτό ζητάει πάρα πολύ κόπο και τον δίνει. Όμως όταν έρθει το πρωί και φύγει ό άνδρας της για τη δουλειά του, μπορεί να ξεχάσει να τον χαιρετήσει, μπορεί να ξεχάσει να του δώσει ένα φιλί, η να του υπενθυμίσει να πάρει την ομπρέλα του αφού την ξέχασε εκείνος. Να δείξει ένα ενδιαφέρον που ξεκινάει τη μέρα του. Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι θέμα χρόνου , η κόπου. Αυτό είναι μια λεπτομέρεια που από μόνη της μια φορά, μπορεί να μη σημαίνει και τίποτα, και μπορεί και να μην το αντιληφθεί καν ο σύζυγος. Όταν όμως αυτό γίνεται κατ΄ επανάληψη, αρχίζει τις συγκρίσεις, και τότε αρχίζει το παράπονο. Βέβαια όλα αυτά να ξαναπούμε μπορεί να είναι και αντίστροφα.
Π.χ. μπορεί να ενδιαφέρεται ο πατέρας πάρα πολύ για το μωρό του, και να του ζεστάνει το γάλα τρείς φορές το ίδιο βράδυ, αλλά μπορεί να δυσκολεύεται να σηκωθεί να φτιάξει ένα ζεστό τσάι της γυναίκας του αν είναι άρρωστη. Νοιώθουμε νομίζω , ότι το ζήτημα είναι βαθύτερο και ξεκινάει αρκετά πριν το γάμο. Ξεκινάει από την εσωτερική εικόνα και αναπαράσταση που έχουμε στο μυαλό μας σχετικά με το πώς θα είναι η σχέση μας , η συζυγία μας, τι προσδοκούμε από αυτήν, πως θεωρούμε ότι είναι το φυσικό, το πρέπον να συνδέονται οι σύζυγοι, με ποιόν τρόπο κ.α. Πολλές φορές δεν έχουμε σωστά αυτά τα θέματα τοποθετημένα μέσα μας, από την δική μας οικογένεια που προερχόμαστε και έτσι γεννιούνται αυτά τα προβλήματα. Βέβαια δεν θέλει πολύ κόπο να φροντίσεις ένα παιδί, όσο θέλει ένας σύζυγος να περιποιηθεί το σύζυγό του. Είναι πιο εύκολο. Διότι ένα μωρό η ένα παιδί αργότερα, έχει συγκεκριμένα πράγματα που πρέπει να του δώσεις, και όταν το μωρό χαμογελάσει αυτό είναι αρκετό στη μητέρα, η τον πατέρα για να νοιώθει ευτυχισμένος. Αν συνοδευτεί και με ένα φιλί τα πράγματα είναι απερίγραπτα. Με το μεγάλο, με τον σύντροφο, τα πράγματα δεν είναι έτσι πάντα. Δεν είναι λίγα τα πράγματα που θέλει ο σύντροφος , και κυρίως δεν είναι ξεκαθαρισμένα, και δεν ακούγεται πάντα το ευχαριστώ, και ίσως απουσιάζει για αρκετό καιρό και ένα απλό χαμόγελο…
Η συζυγία δεν είναι απλό πράγμα που επιτυγχάνεται από την μια στιγμή στην άλλη, αλλά χρειάζεται χρόνος και θυσίες , ίσως και για αυτό ακούγεται στην ακολουθία του γάμου και το « Άγιοι μάρτυρες ». Αλλά εκείνη η λέξη «αθλήσαντες» που ακολουθεί, φανερώνει ότι ο γάμος είναι ένα άθλημα , είναι το ωραιότερο άθλημα η συζυγία, και δεν είναι κάτι αυτονόητο ότι από την στιγμή που έχουμε αγάπη και προσήλθαμε στην εκκλησία, όλα ξεκινάνε και τρέχουν μετά από μόνα τους. Είναι ένα άθλημα το οποίο θα μας πάρει μια ολόκληρη ζωή να το κατακτήσουμε. Αλλά ακριβώς λοιπόν αυτή είναι η δυσκολία που έχουμε, γιατί το άθλημα έχει κόπο πολύ περισσότερο από το να μεγαλώνεις ένα παιδί, και για αυτό μας κάνει να συνδεόμαστε πιο πολύ με τα παιδιά. Είναι ο εύκολος δρόμος που είναι μπροστά μας έτοιμος, ανοικτός, παρά ο δύσκολος δρόμος με τον σύντροφο. Και γίνομαι πιο συγκεκριμένος. Επιστρέφει από το σχολείο το παιδί μας. Συνήθως το υποδεχόμαστε με μια ανοικτή αγκαλιά, με ένα χαμόγελο, με όμορφα λόγια, με ένα φιλί, και περιμένουμε να μας πει πως τα πέρασε, να ακούσουμε τις εντυπώσεις της ημέρας. Πως υποδεχόμαστε τον σύντροφο όταν επιστρέφει από την δουλειά του; και αν αρχίσει να μας λέει και προβλήματα ίσως και να δυσφορήσουμε. Ενώ το παιδί μας, που μας είπε τα προβλήματα από το σχολείο εκεί δεν δυσφορήσαμε. Ας καθίσει ο καθένας μας και ας απαντήσει ειλικρινά, πως αισθάνεται η καρδιά του, και ας κοιταχτεί στο καθρέφτη να δει πως φαίνεται το πρόσωπό του, όταν μπαίνει το παιδί του, και πώς όταν μπαίνει ο σύντροφός του.
Και βέβαια αυτές είναι οι περιπτώσεις όπου υπάρχει αγάπη. Που είναι οι καθημερινές περιπτώσεις , οι δικές μας οικογένειες, των φίλων μας, οι οικογένειες της εποχής μας. Και για να είμαστε και ειλικρινείς, νομίζω ότι και να υπάρχει δεν εκδηλώνεται πάντα η αγάπη. Συνήθως τι απαντούν οι σύζυγοι όταν ο σύντροφος τους ζητήσει να πει και κάποια λόγια αγάπης; Λένε πολύ απλά: μα είναι γνωστό, μα το ξέρεις, τόσα χρόνια δεν ξέρεις ότι σε αγαπώ… τι κάνω κάθε μέρα; Για σένα κουράζομαι και σε φροντίζω, είναι ανάγκη να το λέμε κιόλας;. Μερικοί μάλιστα σύζυγοι, τα θεωρούν και παιδαριώδη αυτά πλέον. Δηλαδή ότι ήταν εντάξει για την ηλικία των 20 χρονών ας πούμε στην αρχή. Δεν είναι για τα 30τους η τα 40 τους ή και τα 80 τους να πουν ένα καλό λόγο αγάπης στη γυναίκα τους η αντίστοιχα στον άνδρα της η γυναίκα. Και εδώ θα θυμίσω εκείνο το οποίο λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο οποίος συμβουλεύει τον άνδρα και του λέει: να λες λόγια αγάπης στη γυναίκα σου και να της λες ότι είναι το πιο πολύτιμο πρόσωπο για σένα από όλα πάνω στη γη. Να της λες ότι αγαπάς τα παιδιά σας εξαιτίας της. Και βέβαια όχι μόνο στην αρχή της συζυγίας αλλά μέχρι το τέλος της ζωής σου να της το λες. Γιατί η συζυγία συνεχίζεται.
Πολλοί άνθρωποι λένε ότι ο γάμος σκοτώνει το έρωτα, και αρκετοί νέοι μας δυστυχώς το έχουν πιστέψει. Ίσως δε για αυτό αναβάλλουν το γάμο, ή τον φοβούνται, ή και δεν τον θέλουν νωρίς στη ζωή τους. Ίσως γιατί έτσι αισθάνονται ότι αναβάλλοντας το γάμο θα διατηρήσουν την αγάπη για περισσότερο καιρό ζωντανή, γιατί μετά το γάμο θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Αλλά νομίζω ότι δεν είναι παράξενη η στάση τους, και δεν θα πρέπει να τους κατηγορούμε για αυτό, όταν τα πρότυπα τα οποία παίρνουν δεν μιλούν για τη χαρά της συζυγίας. Κακά τα ψέματα. Νομίζω ότι οι περισσότεροι από εμάς, ακόμα και από τους πιστούς χριστιανούς συζύγους, δεν ζούμε από ένα σημείο και πέρα τη χαρά της συζυγίας η δεν την ζούμε όπως παλιότερα, και προσπαθούμε μέσα από τη χαρά της πατρότητας ή της μητρότητας, να καλύψουμε το κενό αυτό. Και βέβαια αυτό δεν είναι φυσικό, με αποτέλεσμα να συγκρουόμαστε και με το σύντροφο, και με τα παιδιά, και να τα φορτώνουμε με τα λάθη μας. Τα παιδιά κανονικά θα πρέπει να έχουν σαν αποτέλεσμα όταν έρχονται στη ζωή, να κάνουν πιο ισχυρούς τους δεσμούς του ζευγαριού, να τους δένουν πιο πολύ. Στην πράξη βλέπουμε ότι μερικές φορές γίνεται το αντίθετο. Παραμελούνται οι σύντροφοι εξαιτίας της φροντίδας των παιδιών.
Να αναφέρουμε επίσης την περίπτωση που δεν είναι και σπάνια, αλλά είναι κάπως ιδιάζουσα. Είναι η περίπτωση εκείνη που η φροντίδα του παιδιού χρησιμοποιείται από τους γονείς σαν δικαιολογία για να μην φροντίσουν το σύντροφό τους. Π.χ. πολλές φορές υπάρχει η απροθυμία για τις ιδιαίτερες προσωπικές συζυγικές σχέσεις στους συζύγους. Και τότε πολλές φορές εφευρίσκεται η δικαιολογία της φροντίδας του παιδιού. Μπορεί να πρέπει να μεταφερθεί το μωρό στο κρεβάτι των γονέων, διότι πρέπει να το προσέχουν τη νύχτα. Έτσι αυτός που το κάνει αποφεύγει κάτι που δεν του είναι ευχάριστο. Ή να κοιμούνται χώρια, η να κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι αλλά να πηγαίνει νωρίτερα για ύπνο ό ένας από τους δύο, δήθεν γιατί φρόντισε το μωρό και είναι κουρασμένος ή έχει να κάνει την βραδινή βάρδια για να φροντίσει το μωρό. Ας το πάμε και λίγο πιο πέρα. Για τους ανθρώπους που πιστεύουν στο θεό, είναι ίσως μια δικαιολογία ότι τώρα έχουμε παιδιά , και δεν θα πρέπει να είμαστε τόσο συνδεδεμένοι σαρκικά. Και θα πρέπει να πούμε εδώ , ότι αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος, ενδεχομένως και αμαρτία. Γιατί σκοπός του γάμου δεν είναι μόνο η τεκνοποιία, δεν είναι μόνο η ανατροφή των παιδιών. Νομίζω ότι αμαρτάνουν όταν αποστερούν ο ένας τον άλλον, και το λέει πολύ καθαρά ο Απ. Παύλος στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή «…μη αποστερείτε αλλήλοις ει μη προς καιρόν και από συμφώνου…». Αν συμφωνήσουν και οι δύο μαζί για ένα διάστημα η ενδεχομένως και για όλη τους τη ζωή τότε αλλάζει το πράγμα. Αλλάζει όταν από τους δύο ο ένας θέλει επιτρέψτε μου την έκφραση να πουλήσει ευσέβεια, για να αποφύγει τις ιδιαίτερες σχέσεις με τον σύζυγό η την σύζυγο, νομίζω ότι αμαρτάνει . Και θα έλεγα ότι σε αυτήν την περίπτωση δεν πρόκειται για καμιά άσκηση, και ίσως είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε τη στάση μας αυτή, όπου καταφέρνουμε να πείσουμε και τον εαυτό μας ακόμα, ότι ένα ελάττωμά μας, μπορεί να το εμφανίσουμε ως αρετή, επειδή εμείς δεν θέλουμε αυτή τη σχέση για διαφόρους λόγους, να εμφανίσουμε ως αρετή το ότι αποφασίσαμε να κάνουμε εγκράτεια ενώ εξυπηρετεί εμάς. Δεν μπορεί να καυχηθεί ότι έχει την αρετή της νηστείας κάποιος που δεν τρώει το κρέας, τη στιγμή που το σιχαίνεται. Εάν του αρέσει πάρα πολύ το κρέας και δεν το τρώει , αυτό ναι , είναι αρετή.
Τώρα ήρθε η στιγμή να δούμε τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στα παιδιά η παραμέληση της συζυγίας. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται όσο είναι μικρά αυτό που κάνουμε εμείς οι μεγάλοι, όταν παραμελούμε ο ένας τον άλλον. Γενικώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ περισσότερα από ότι νομίζουν οι μεγάλοι. Αυτό είναι ένα βασικό δεδομένο. Χωρίς αυτό δεν μπορούμε να προχωρήσουμε, γιατί σε εμάς τους μεγάλους η αντίληψη σχηματίζεται μέσα από σκέψεις και συναισθήματα, ενώ στα παιδιά κυριαρχούν τα συναισθήματα και οι σκέψεις μπορεί να μην υπάρξουν και ποτέ, η να έρθουν στη συνέχεια, επομένως τα παιδιά αντιλαμβάνονται , αλλά όχι διανοητικά, αλλά μέσα από μια συνειδητή κατάσταση στην οποία ζουν. Θέλω να πω ότι τα παιδιά μπαίνουν μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα. Πόσο νωρίς; Από πάρα πολύ νωρίς και αυτό συμβαίνει για όλα τα θέματα, πριν εμείς το καταλάβουμε και δείχνει ότι ακριβώς τα προβλήματα στα παιδιά προκαλούνται από τα λάθη μας , και βέβαια δεν γίνεται αυτό και με το παραμικρό λάθος μας. Δεν πάει τίποτε χαμένο από αυτά που δίνουμε αυτό ας το έχουμε υπόψη μας. Κανείς δεν είναι αλάνθαστος, κανείς δεν είναι τέλειος, και φυσικά και στο τομέα της ιδιότητός μας ως γονέων ή ως συζύγων δεν είμαστε και εκεί αλάνθαστοι. Και πρέπει αυτό να το γνωρίζουμε καλά για να μεταδώσουμε αισιοδοξία και διάθεση για αλλαγή και όχι απαισιοδοξία. Πρώτη επίπτωση και βασική είναι ότι, δεν παρέχουμε στα παιδιά μας πρότυπα συζυγίας. Το παιδί αργότερα όταν έρθει η ώρα να δημιουργήσει οικογένεια , θα πορευθεί όχι τόσο με τις θεωρητικές γνώσεις που έχει μάθει , όσο με τις εμπειρίες που έχει ήδη αποθησαυρίσει μέσα του. Γιατί επαναλαμβάνω στην εξέλιξη του ανθρώπου πρώτα αποθησαυρίζονται τα συναισθήματα και κατόπιν οι σκέψεις . Αυτό θα έχουμε παρατηρήσει και από τον εαυτό μας. Έχουμε διαβάσει βιβλία γύρω από το γάμο, την αποστολή της οικογένειας την θεολογία του γάμου κ.λ.π., αλλά στις δύσκολες ώρες άλλα μας βγαίνουν μπροστά , και τρέχουμε από πίσω μετά να μαζέψουμε σύμφωνα μ΄ αυτά που έχουμε διαβάσει. Τι μας βγαίνουν μπροστά; Μας βγαίνουν τα συναισθήματα, οι εμπειρίες, οι έτοιμοι τρόποι, τα πρότυπα και τα μοντέλα συμπεριφοράς που έχουν γίνει αυτοματοποιημένα πολλές φορές , και τα οποία μεταφέρουμε από την δική μας οικογένεια. Αυτό είναι το λάθος μας που αν το κάνουμε και όσο το κάνουμε , έχει επίπτωση στα παιδιά μας. Ότι δηλ. δεν παίρνουν μέσα τους βιωματικά, εσωτερικά, και συναισθηματικά πρότυπο καλής συζυγίας. Πολλές φορές άνθρωποι που δεν πήραν καλά πρότυπα συζυγίας στη ζωή τους , αγωνίστηκαν για να κάνουν ακριβώς το αντίθετο και πέτυχαν όντως πολύ σημαντικά και σπουδαία αποτελέσματα.
Αυτό πιστεύω ότι συμβαίνει όταν καταλάβουν τα παιδιά ότι κάτι λάθος υπήρξε στην συζυγία των γονέων τους και θα προσπαθήσουν να αλλάξουν κάτι στην δική τους. Αλά και πάλι τότε πολλές φορές δεν είναι εύκολο να υλοποιηθεί αυτή η απόφαση. Λέμε πολλές φορές δεν θα κάνω στη ζωή μου αυτό το λάθος που έκανε ο πατέρας μου ή η μητέρα μου, και στην πράξη είδαμε ότι όχι μόνο το κάναμε , αλλά ούτε καν το αντιληφθήκαμε. Το καταλάβαμε εκ των υστέρων και είπαμε. Μα πώς συμβαίνει αυτό το πράγμα να το έκανα εγώ ενώ ήμουν τόσο αποφασισμένος. Βέβαια το πρόβλημα θα είναι πολύ μεγαλύτερο αν δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι έχει γίνει λάθος. Τότε το πρότυπο της συζυγίας δεν θα είναι κάτι πολύ σημαντικό, αλλά όμως είναι η σημαντικότερη κληρονομιά πέρα από τη σωστή αγωγή βέβαια. Σε ανθρώπινο επίπεδο ίσως είναι η σημαντικότερη κληρονομιά που μπορούμε να αφήσουμε στα παιδιά μας , πέρα από σπίτια, χρήματα, πτυχία , γλώσσες ή συμβουλές έστω, αναφέρει ο π. Βασίλειος θερμός στο βιβλίο του «Μαζί με τους γονείς». Διότι αυτό έχει εμπεδωθεί μέσα στην ψυχή του παιδιού και μπορεί να λειτουργήσει με βάση αυτό στο μέλλον στη δική του συζυγία, και να το βελτιώσει και να το επαυξήσει.
Εάν εμείς δεν δώσουμε το μήνυμα ότι δεν σημαίνει για εμάς κάτι, δεν είναι κάτι σημαντικό η συζυγία, τότε το παιδί δεν μπορεί να λειτουργήσει στη ζωή του και μπορεί να συμβεί το εξής: να μην βρίσκει το παιδί μας μεγαλώνοντας πια, το λόγο για τον οποίο πρέπει να παντρευτεί. Αναγνωρίζουμε πιστεύω όλοι μας ότι αρκετοί έφηβοι έχουν μια δυσκολία με το θεσμό του γάμου, όχι για άλλο λόγο, αλλά γιατί δεν έχουν ισχυρό κίνητρο για αυτό. Δεν ζούμε στην παλιά παραδοσιακή κοινωνία όπου δεν διερωτάτο κανείς για το σκοπό του γάμου. Σήμερα ακούς από πολλά παιδιά , αν όχι από όλα, να υπάρχει ένας μηδενισμός. Τι θα πει να παντρευτώ;. γιατί να παντρευτώ; Δεν υπάρχει πια το πρότυπο συζυγίας. Δεν αξίζει το κόπο κανείς να παντρευτεί. Δεν έχει χαρά να βρει κανείς σύντροφο για να παντρευτεί. Και έτσι βλέπουμε τα παιδιά μας να κάνουν διάφορους περιστασιακούς δεσμούς, γιατί φοβούνται την μονιμότητα. Πάρα πολλοί δεσμοί των παιδιών μας διαλύονται, και δεν κρατάνε πολύ γιατί φοβούνται την μονιμότητα. Και χαλά η μια σχέση για να φτιαχτεί μια άλλη, για να υπάρξει η αγάπη πάντα ζωντανή. Η βλέπουμε δεσμούς να παρατείνονται πάρα πολύ μεν αλλά να μην νομιμοποιούνται , να μην φτάνουν στο γάμο.
Να αναφέρουμε και μια άλλη επίπτωση η οποία είναι αποτέλεσμα του ότι αυτό το φαινόμενο της παραμέλησης αποτελεί κάτι αφύσικο στη ζωή της οικογένειας. Λέγοντας αφύσικο εξηγώ ότι το φυσιολογικό είναι ο κάθε ένας από τους συζύγους να περιμένει από το σύντροφό του να πάρει κάποια πράγματα, κάποιες ικανοποιήσεις, και να εξαρτά στο μεγαλύτερο βαθμό τη χαρά του και την ευτυχία του από τη συζυγία. Αυτό θα ήταν το φυσικό. Όταν αυτό δεν συμβαίνει και αντίθετα μεγεθύνεται πάρα πολύ η σχέση με το παιδί , τότε οι ελπίδες αυτές που δεν ικανοποιούνται από τη συζυγία μετατίθενται πάνω στο παιδί. Και τότε ο γονιός, πατέρας ή μητέρα, προσδοκά από το παιδί του να του δώσει ότι δεν του έδωσε η συζυγία. Υπάρχουν και σήμερα γονείς που στις δύσκολές ώρες καταφεύγουν στα παιδιά τους και όχι στο σύντροφό τους. Και τους λένε τα προβλήματά τους, που ίσως μπορεί να είναι δυσβάστακτα για τα παιδιά και περιμένουν και γνώμη από τα παιδιά ή απλώς τους μιλούν και ξεκουράζονται, αλλά δεν ξέρω πως φεύγει το παιδί από μια τέτοια κουβέντα. Αν μεταθέσουμε αυτό το κέντρο βάρους προς τα παιδιά, τότε πραγματικά φορτώνουμε τα παιδιά περισσότερο από ότι μπορούν να αντέξουν. Και συχνά βλέπουμε το φαινόμενο παιδιών τα οποία μεγαλώνουν από πολύ μικρά φέροντας πάνω τους το χρέος να κάνουν ευτυχισμένους τους γονείς τους, ή τον ένα γονέα την μητέρα ειδικά περισσότερο. Όταν από την εφηβεία και μετά το παιδί αρχίσει να κάνει τις δικές του επιλογές να μη συμφωνεί με όλα αυτά που του λέει ο πατέρας του ή η μητέρα του, και επομένως να αρχίσει τις συγκρούεις μαζί του, ο γονιός απογοητεύεται και καταθλίβεται επειδή δεν πραγματοποιούνται οι προσδοκίες που είχε από αυτό το παιδί. Κάνουμε δηλ με αυτό τον τρόπο τα παιδιά εξάρτημά μας, προέκτασή μας, και όταν αρχίσουν να λειτουργούν αυτόνομα τότε γκρεμίζονται πολλά μέσα μας επειδή για 15-20 χρόνια είχαμε στηρίξει τέτοιες προσδοκίες στο παιδί επειδή ακριβώς, δεν λειτουργούσε η συζυγία. Νομίζω ότι αυτό το βάρος στα παιδιά μας είναι δυσβάστακτο. Η ευαγγελική φράση είναι πολύ καίρια: « Απόδωτε ουν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, και τα του θεού τω Θεώ.» Κάθε ένας πρέπει να έχει τη θέση του και το βάρος της ευθύνης που του ανήκει, γιατί παθαίνουμε το εξής εμείς οι γονείς. Υποτιμούμε τις δυνατότητες των παιδιών, ότι δεν μπορούν να καταλάβουν κάποια πράγματα, για αυτό μιλάμε μπροστά τους, και νομίζουμε ότι δεν κατάλαβαν. Και ταυτόχρονα υπερτιμούμε τις συναισθηματικές ικανότητές τους . Νομίζουμε ότι είναι ικανά τα παιδιά να σηκώσουν περισσότερα πράγματα από αυτά που μπορούν. Τα φορτώνουμε περισσότερο και νομίζω αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα των παιδιών του σήμερα, ότι δηλ. διανοητικά προχωρούν πάρα πολύ, αλλά συναισθηματικά έχουν μείνει πίσω, είναι πιο ανώριμα.
Ένα παράδειγμα ότι τα φορτώνουμε με παράπονα εναντίον του συντρόφου μας. Το φαινόμενο που βλέπουμε σε ακραία μορφή στα διαζύγια, όπου βάλλει ο ένας σύντροφος εναντίον του άλλου με κέντρο το παιδί και ζωγραφίζει την εικόνα του άλλου γονιού με μαύρα χρώματα, η σε πιο ήπιους τόνους, γίνεται πολύ συχνά μέσα στις οικογένειές μας. Βάλλουμε ο ένας εναντίον του άλλου, ή έχουμε τα παιδιά μας να ξεκουραζόμαστε από κάτι που μας έχει συμβεί, η μας στεναχωρεί, χωρίς να το καταλάβουμε , ώστε να πάρουμε από τα παιδιά μας έπαινο και αναγνώριση που δεν παίρνουμε από αλλού. Το αμέσως επόμενο βήμα απ όλα αυτά είναι το παιδί να ενοχοποιείται. Γιατί άραγε να έχουμε τόσα προβλήματα σήμερα με τα παιδιά που είναι συνεσταλμένα και νοιώθουν εύκολα ενοχή και αντιδρούν πολλές φορές με θυμό και επαναστατικότητα; Πολλές φορές ο θυμός ή η επαναστατικότητα, δείχνουν ενοχή στο βάθος. Είναι γιατί αυτά τα παιδιά έχουν φορτωθεί με το χρέος να διατηρούν τους γονείς τους μονίμως ευτυχισμένους και χαρούμενους. Και όταν αυτά αρχίζουν και διαφοροποιούνται από τους γονείς τους κάποια στιγμή, νοιώθουν ότι οι γονείς τους στεναχωρούνται. Και σε αυτό το σημείο θα έκανε κανείς το εύλογο και δύσκολο ερώτημα: Υπάρχει άραγε η ιδανική συζυγία; Για να είμαστε ειλικρινείς λέει και πάλι ο π. Βασίλειος Θερμός , ότι δεν μπορούμε όσο κι αν ψάξουμε , να βρούμε δίπλα μας μια συζυγία η οποία είναι ιδανική. Θα συμφωνούσαμε όλοι ότι ίσως δεν βρήκαμε οι περισσότεροι, αυτό ακριβώς που φανταζόμασταν πριν παντρευτούμε ή που προσδοκούσαμε. Αυτό είναι πανανθρώπινο φαινόμενο. Όμως το ερώτημα που προκύπτει από όλα όσα μέχρι τώρα εκθέσαμε είναι αν μπορεί να γίνει κάτι. Πιστεύω ότι μπορεί να γίνει κάτι και μάλιστα για δύο λόγους. Πρώτα πρώτα βέβαια για λόγους καθαρά θεολογικούς και εκκλησιαστικούς.
Εφοδιαστήκαμε στην ώρα του μυστηρίου του γάμου με ένα κεφάλαιο, την θεία χάρη αλλά αυτή δεν ενεργοποιείται ολόκληρη από την πρώτη στιγμή σιγά σιγά θα αρχίσει να φαίνεται η θεία Χάρη που πήραμε, και πως θα φαίνεται, ανάλογα και με την δική μας προσπάθεια. Επομένως αν δεν προσπαθήσουμε για τη συζυγία θα ήταν και μια περιφρόνηση προς τον Θεό, και προς το μυστήριο του γάμου που κάναμε και λάβαμε ως πολύτιμο εφόδιο τη θεία χάρη.
Αλλά θα έλεγα ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι ακόμα για λόγους καθαρά ανθρώπινους και ψυχολογικούς. Δηλ. η συζυγία είναι η συνάντηση δύο ανθρώπων. Αυτοί οι δύο άνθρωποι συναντώνται και τους έλκουν ορισμένα πράγματα για να φθάσουν να παντρευτούν και να ζήσουν μαζί. Σιγά σιγά ανακαλύπτουν ότι τους χωρίζουν και κάποια πράγματα, και τους κάνουν να συγκρούονται πολλές φορές. Έχουν όμως ένα πρώτο δεδομένο. Ότι τους είλκυσαν ορισμένα πράγματα, τους τράβηξαν. Ξεκίνησαν από την έλξη και μετά ήρθαν τα προβλήματα. Αυτό από μόνο του λέει ότι έχουμε στα χέρια μας ένα κεφάλαιο που πρέπει να αξιοποιήσουμε. Και πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε, για να διατηρηθούν και να αυξηθούν αυτά τα οποία μας έλκουν στον άλλον, και να μην επισκιαστούν από τα αναφυόμενα προβλήματα. Πολλές φορές βλέπουμε ότι τα προβλήματα μας πανικοβάλλουν, μας παραλύουν. Βλέπουμε δυσκολίες στο χαρακτήρα του συντρόφου μας και αυτό μας πανικοβάλλει, δεν ξέρουμε πώς να το αντιμετωπίσουμε, κάνουμε στην άκρη, ασχολούμαστε με τα παιδιά μας περισσότερο, ή συγκρουόμαστε μονίμως. Υπάρχει μια μονίμως ανοικτή πληγή. Αργά η γρήγορα θα φτάναμε στο σημείο αυτό να δούμε τα ελαττώματα του, να δούμε ποιος πραγματικά είναι ο άλλος.
Γιατί τολμώ να πω και την ώρα που παντρευόμαστε δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακριβώς ποιος είναι ο άλλος, ακόμη κι αν έχουμε δύο και τρία χρόνια δεσμό και γνωριμία μαζί του. Σιγά σιγά αποκαλύπτεται το πραγματικό πρόσωπο και αυτό συμβαίνει με όλους μας. Σιγά σιγά μέσα στην καθημερινότητα καταλαβαίνουμε ποιος είναι ο πραγματικά άλλος που έχουμε απέναντί μας. Τότε λοιπόν τι κάνουμε; Φοβάμαι ότι δεν έχουμε πάρει από τα σπίτια μας , δεν έχουμε στην προίκα μας, τον τρόπο με τον οποίο παλεύουμε ενάντια στα ελαττώματα τα δικά μας και στα ελαττώματα του άλλου, και πως δεν μπορούμε μέσα από την διαφωνία να επέλθει η ενότητα, και να μη φτάσει να γίνει η διαφωνία σύγκρουση. Πολλά προβλήματα στο κόσμο θα λυνόταν αν, μιλούσαμε ο ένας στον άλλον κι όχι ό ένας για τον άλλον. Πάρα πολύ συχνά νομίζω στο τόπο μας, και ευρύτερα στην κοινωνική και πολιτική ζωή η διαφωνία γίνεται σύγκρουση, και κατά συνέπεια ψυχική απόσταση. Αυτά δεν τα έχουμε μάθει, και αυτά είναι μια διδασκαλία ζωής , δεν μεταδίδονται με λόγια. Πραγματικά λοιπόν το έργο μας είναι δύσκολο, και είναι δύσκολο, όχι γιατί έχουμε να κάνουμε κάτι ιδιαίτερα δύσκολο, αλλά γιατί δεν έχουμε εμπειρίες ανάλογες που να μας βοηθούν. Αλλά είναι δύσκολο αλλά είναι και ωραίο. Υπάρχει πολύ ομορφιά μέσα σε αυτή την δυσκολία και όπως κανείς κουράζεται να ανέβει ένα βουνό , μια κορυφή, αλλά απολαμβάνει τη θέα και την ομορφιά της κορυφής, κάπως έτσι θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε αυτήν την προσπάθεια. Αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε και με ταπείνωση και με ανοχή, να γνωρίσουμε καλύτερα τα θετικά σημεία που έχει ο σύντροφός μας, που μπορεί και αυτά να μην τα ξέρουμε όλα, και παράλληλα να αγωνιστούμε μειώνοντας τα δικά μας ελαττώματα . Έχει διατυπωθεί από ειδικούς ότι οι περισσότεροι γάμοι γνωρίζουν την κρίση τους μέσα στο διάστημα των 5 με 10 χρόνων. Βέβαια γίνεται και νωρίτερα, ανάλογα με το πόσο καιρό συνδεόταν το ζευγάρι. Συνήθως ανοίγει ένα σταυροδρόμι στην κρίση αυτή. Η να χωρίσουν ή να ζήσουν μια μόνιμη σύγκρουση, ή ο ένας να συμβιβαστεί , να μείνει στο περιθώριο και να προσκολληθεί πιο πολύ στα παιδιά. Και υπάρχει και ένας άλλος δρόμος ο μόνος υγιής δρόμος. Να γνωρίσουν πραγματικά ό ένας τον άλλον, και να παντρευτούν από την αρχή. Μεταφορικά το λέω. Αυτός θα είναι ο πραγματικός γάμος που θα δώσει την πραγματική χαρά και ικανοποίηση στους συζύγους .
Δεν πρέπει δηλ να βλέπουμε τις κρίσεις μέσα στο γάμο και τις δυσκολίες σαν ένα κακό, που μόνο καταστροφή φέρνει, αλλά σαν μια ευκαιρία να διορθωθεί ο εαυτός μας και η σχέση μας και έτσι να πάρουν και τα παιδιά μας ένα θαυμάσιο πρότυπο για το πώς κάνουμε διάλογο, πως αναγνωρίζουμε τα λάθη μας , πως αγωνιζόμαστε για τη σχέση, πως μπορούμε να συμβιώνουμε με άλλους οι οποίοι μας ενοχλούν , πώς να συγχωρούμε, πως με την αγάπη μας να ξεχνούμε. Βέβαια όταν κάνουμε όλα αυτά νομίζουμε ότι κυρίως ο άλλος φταίει, για να μην πω ότι είμαστε βέβαιοι και πιστεύουμε ότι μόνο ο άλλος φταίει, ο άλλος πρέπει να διορθωθεί. Και μπορεί να πείτε στο τέλος της ομιλίας μου, μπράβο ωραία μας τα είπες, αλλά αυτά είναι για τον σύντροφό μου όχι για μένα. Εμείς μένουμε στο δικό μας μετερίζι που δεν το κουνάμε από εκεί , ο άλλος πρέπει να έρθει και να μας συναντήσει . Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο αυτό μέσα στο γάμο, η αντιδραστική στάση προς τον σύντροφο όπου πλέον όλα , ότι άσχημο συμβαίνει το αποδίδουμε μόνο σε δικά του λάθη. Οπότε εμείς έχουμε εδραιωθεί στη θέση μας και περιμένουμε ο άλλος να κάνει τα βήματα που πρέπει. Σκέφτηκες αγαπητέ μου άραγε ποτέ, ότι όσα περιμένεις να έρθουν , ίσως περιμένουν εσένα να πάς; Πάντα έχουμε να κάνουμε και εμείς βήματα. Ας αναλάβουμε εμείς το μέρος που μας αναλογεί, και αυτό θα κάνει πιο εύκολο το να πλησιάσει ο άλλος σε εμάς. Κι αν δε το πετύχουμε αυτό θα έχουμε:1 την συνείδησή μας ήσυχη, 2 θα έχουμε συμβάλλει κάπως στη σχέση, και 3 θα έχουμε δώσει κάποια πρότυπα στα παιδιά μας. Τρία οφέλη αμέσως αμέσως. Και ένα τέταρτο και σημαντικό θα έχουμε θετική απολογία ενώπιον του Θεού , ότι εμείς κάναμε το θέλημα Του, άσχετα αν αυτός , ο σύντροφός μας δεν ήθελε η δεν κατάφερε να ανταποκριθεί. Εκεί που συνήθως δεν βλέπουμε, βρίσκονται τα προτερήματα που έχει ο άλλος. Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε τα προτερήματα που έχει ο σύντροφός μας με ένα μεγεθυντικό φακό, και όχι μόνο τα ελαττώματα , αλλά εμείς κάνουμε τα αντίθετο.
Στο «Πάτερ ημών ..» ζητούμε από το Θεό να μας συγχωρήσει όπως και εμείς συγχωρούμε επίσης. Αυτό δεν κάνει και ο Θεός σε εμάς; Δεν αγωνίζεται να δει κάτι καλό σε εμάς , να το μεγεθύνει όσο μπορεί, και να παραβλέψει τις αμαρτίες μας; Τη στιγμή που το κάνει αυτό ο Θεός σε εμάς, και του ζητούμε να το κάνει και εμείς, και από αυτό εξαρτάτε η σωτηρία μας , είναι τουλάχιστον στοιχειώδες χρέος μας να μπορούμε να το κάνουμε και στο σύντροφό μας που είναι το πιο στενό μας πρόσωπο. Πρωταρχικός μας σκοπός σε αυτήν εδώ τη ζωή, είναι να βοηθάμε τους άλλους, κι αν δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό , τουλάχιστον να μην τους βλάπτουμε. Αυτή η ανανέωση γίνεται μέσα στην εκκλησία με το μυστήριο της εξομολογήσεως, με το να νοιώσει το ζευγάρι ότι δεν είναι εντάξει πρώτα απέναντι στο θεό, αλλά δεν είναι και εντάξει και μεταξύ τους. Ας ευχηθούμε από σήμερα όλοι οι σύζυγοι να φροντίζουν περισσότερο την συζυγία τους και αυτόματα θα συμβάλλουν έτσι ουσιαστικά , αφενός καλυτερεύοντας την δική τους συζυγία, αφετέρου δίνοντας πρότυπο συζυγίας και στα παιδιά τους , ώστε να έχουμε καλύτερους και επιτυχημένους γάμους τα παιδιά μας. Βέβαια μια ευχή, δεν αλλάζει τίποτε, μια απόφαση όμως αλλάζει τα πάντα. Γιατί καλός σύντροφος είναι αυτός που θα προσπαθήσει να σε σηκώσει όταν έχεις πέσει. Αληθινός όμως σύζυγος είναι αυτός που αν δεν μπορεί να σε σηκώσει, θα ξαπλώσει δίπλα σου. Σας ευχαριστώ.
του Πρωτοπρεσβυτέρου π. Ιωάννη Καλογερόπουλου
