Τι φταίει;
1) Το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει στο σημερινό παιδί.
Η προβολή του «εγώ» δημιουργεί την κατάρρευση της κοινωνικής συνοχής. Το «εγώ» υπερτερεί του «εμείς». Το παν γύρω μας προκαλεί το παιδί στην καταναλωση. Ο νεοπλουτισμός, το εύκολο κέρδος, οι λεγόμενες «προοδευτικές» ιδέες, το πλούσιο χαρτζιλίκι, οι καφετερίες, που κάποιες πανε να αντικαταστήσουν το σχολείο των παιδιών μας, μια ζωή ανέμελη, χωρίς ευθύνη, μια ζωή που τους τα παρέχει όλα, χωρίς να κουράζονται για να τα αποκτήσουν, μια κοινωνία τόσο ελαστική, που τα πάντα επιτρέπονται, πώς να μην τα οδηγήσει στον εγωκεντρισμό, στον ωχαδελφισμό και στην ὀκνηρία;
2) Η τηλεόραση. Μερίδιο ενοχής.
Είναι γνωστός, εν πολλοίς, ο αρνητικός της ρόλος, στην αγωγή των παιδιών και των νέων. Κινηματογραφικά έργα, που το μόνο τους «προσόν» είναι η βία, στην πιό ακραία μορφή της, όταν δεν είναι το σέξ. Κατά τα άλλα, έργα ανούσια, χωρίς περιεχόμενο, χωρίς προβληματισμούς, κωμωδίες σύγχρονες, που συναγωνίζονται μεταξύ τους σε αθυροστομία και γύμνια, όλα αυτά δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως προγράμματα απαιτήσεων. Πέραν τούτου, μια ματιά στις παιδικές εκπομπές στους παιδικούς διαγωνισμούς, στα χειροκροτήματα και στον ενθουσιασμό, που ακολουθεί απλά παιδικά σχεδιάσματα, κάνουν, επίσης, κακό στα παιδιά μας, που νομίζουν ότι με αυτά τα μικρά, έφτασαν στο ύψιστο της Τέχνης. Και οι γονείς, τρέχουν και αυτοί, να θαυμάσουν τα παιδιά τους.
3) Ο αλόγιστος θαυμασμός για το παιδί
Μήπως δεν το ακούμε συχνα; «Τα παιδιά, σήμερα, γεννιούνται πολύ έξυπνα. Μιλούν στο τηλέφωνο, ανοίγουν με το δακτυλάκι τους την τηλεόραση, το βίντεο και τα λίγο μεγαλύτερα, χρησιμοποιούν τον υπολογιστή..... Και όμως, δεν είναι έτσι; Τι γνωρίζουν από την πραγματικότητα της ζωής; Από τη φύση, τον μεγάλο δάσκαλο του ανθρώπου; Από τον ανθρώπινο μόχθο, από τις αληθινές αξίες του πολιτισμού; Άρα, εχουν δρόμο πολύ μπροστά τους να βαδίσουν για να ‘ναι όντως καλά πληροφορημένα. Ας μή βιαζόμαστε, λοιπόν. Χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη και από την πλευρά των παιδιών αλλά και των γονιών.
4) Το διαζύγιο.
Το διαζύγιο, μολονότι στην αρχή είναι οδυνηρό για το παιδί, αργότερα, του γίνεται παράγοντας «παντοδυναμίας». Η μητέρα με την οποία, συνήθως, μένει το παιδί, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, θα το πιέσει να διαβάσει, θα του στερήσει ίσως την τηλεόραση, θα το μαλώσει, αν χρειαστεί. Ο πατέρας, το Σαββατοκύριακο που το βλέπει, όμως, του κάνει όλα τα χατήρια, οπότε το παιδί, κάνει άθελα σύγκριση του Σαββατοκύριακου με το πρόγραμμα της εβδομάδας: Έτσι, σιγά - σιγά, γίνεται και πιο απαιτητικό απέναντι στή μητέρα του, προσπαθώντας και από αυτήν να κερδίσει έδαφος για περισσότερες παροχές...
5) Η στάση απέναντι στον ευσυνείδητο Καθηγητή.
Οι γονείς, αντί να ευχαριστούν τον Καθηγητή, που άφησε μετεξεταστέο το παιδί τους, που δεν διάβαζε, συμμαχούν με το παιδί εναντίον του και προσπαθούν να τον μειώσουν, με κάθε τρόπο: Όταν βλέπουν ότι δεν βγαίνει τίποτα, εξαπολύει - η μαμά, συνήθως - ένα υβρεολόγιο εναντίον του. Και όταν ο Καθηγητής αγνοεί τις ύβρεις, αγωνίζεται να συγκρατηθεί και λέει απλώς:
- Μα, έχετε δικαίωμα αναθεώρησης του γραπτού.
Η μητέρα απαντά:
Τι αναθεώρηση, να κάνω, αφού ξέρω ότι δεν έγραψε. Και αποφασίζει να βάλει... πολιτικά μέσα.
6) Η λαθεμένη συνηγορία των γονιών, υπέρ των παιδιών τους.
Είναι πιθανόν, οι μαμάδες να κουβεντιάζουν μεταξύ τους: «Η κόρη μου δεν είναι εντάξει. Μου έκρυβε τους βαθμούς της». Και η άλλη: «Εμένα ο γιός μου μάς έφερε πλαστούς βαθμούς». Στο σχολείο, όμως, η «φεμινίστρια» και «προοδευτική» μάνα, τονίζει επιδεκτικά, στη συγκέντρωση γονέων: «Ο λόγος ενός παιδιού, αξίζει περισσότερο από τον λόγο του μεγάλου». Οπότε, τα παιδιά ψιθυρίζουν αυτάρεσκα, μεταξύ τους: «Οι γονείς μας δεν παίρνουν είδηση. Ούτε που καταλαβαίνουν ότι τους κάνουμε ό,τι θέλουμε».
Παρά ταύτα, η λαθεμένη συνηγορία των γονέων υπέρ των παιδιών, συνεχίζεται. Πλήθος οι μαρτυρίες εκπαιδευτικών και ψυχολόγων. Ο πατέρας, λέει, χαρακτηριστικά, στον ψυχολόγο: «Δεν μας ακούει, αλλά αυτό δεν μου κακοφαίνεται. Δείχνει ότι εχει προσωπικότητα και δεν θα τον κάνουν ό,τι θέλουν οι άλλοι, αργότερα. Για το σχολείο ανησυχώ».
7) Η αφθονία των παροχών.
Οι γονείς γεμίζουν, κατά κανόνα, το δωμάτιο του παιδιού με ό,τι επιθυμεί η ψυχή του, επιτραπέζια παιχνίδια, θέατρο με μαριονέτες, βιβλία διάφορα, φωτογραφίες ηθοποιών, τηλεόραση, βίντεο, φορητό ραδιόφωνο, κινητό τηλέφωνο.... Για όλα αυτά οι γονείς υποβάλλονται, συχνά, σε αιματηρές θυσίες, ενώ, συγχρόνως, δημιουργούν στο παιδί την εντύπωση ότι έχουν την δυνατότητα να τους διαθέτουν τα πάντα. Δεν τους λένε την πραγματική οικονομική κατάσταση. Φοβούνται, μήπως γίνουν τα παιδιά τους κομπλεξικά. Φοβούνται να πουν αυτό που μας έλεγαν, τόσο φυσικά, οι γονείς μας: «Τα δικά μας πόδια, παιδί μου, δεν φτάνουν».
8) Η ψευτοδημοκρατία.
Οι μοντέρνες οικογένειες αρέσκονται να λένε ότι στο σπίτι τους βασιλεύει η δημοκρατία και, συνεπώς, έχουν ισότητα δικαιωμάτων. Σε μια τέτοια οικογένεια δεν μπορεί να γίνει σωστή αγωγή. Γιατί αυτή η δημοκρατική ισότητα, δεν αναγνωρίζει ούτε την πείρα, ούτε τη γνώση, ούτε τον ξεχωριστό ρόλο κάθε μέλους, ούτε ακόμη ότι και στή Δημοκρατία υπάρχουν κυβερνώντες και κυβερνώμενοι. Συνεπώς, παρά τα λεγόμενα, δεν πρόκειται περί δημοκρατίας αλλά περί ψευτοδημοκρατίας, η οποία παίζει ένα πολύ αρνητικό ρόλο στην αγωγή του παιδιού το οποίο με την ανωτερότητα πού το χαρακτηρίζει, βάζει τον εαυτό του επί ίσοις όροις με τους γονείς του, με τους δασκάλους του....
Όσο για τα δικαιώματα του παιδιού, είναι κάτι για το οποίο οι πάντες μιλάνε. Έτσι, το παιδί των 5 χρονών, τονίζει: «Έχω δικαίωμα» ή «δεν είναι δίκαιο». Φράσεις, που τις ακούμε να επαναλαμβάνονται, ιδιαίτερα στις πολυμελείς οικογένειες από το παιδί για την κάθε εκδήλωση των γονιών του, απέναντί του, σε σύγκριση με τα αδέρφιά του κ.λ.π. Κανείς, όμως, δεν μιλάει για καθήκοντα, για υποχρεώσεις πού έχει και το παιδί. Αν το επιχειρήσει ο δάσκαλος, είναι «στριμμένος», αν ο γονιός είναι «καταπιεστικός» είναι «‘Εκτός τόπου και χρόνου». Αυτή είναι η αντιμετώπιση από τα παιδιά: «βασιλιάδες - τύραννοι».
9) Έλλειψη προγράμματος στην καθημερινή μας ζωή.
Δεν έχει μάθει το σύγχρονο παιδί να συμμορφώνεται με κάποιο πρόγραμμα, στην καθημερινότητά του. Έτσι, γίνεται κάθε πρωί, αγώνας για να ξυπνήσει. Αγώνας για να ντυθεί, για να διαλέξει αυτό που θέλει να φορέσει, αγώνας για να φάει. Αγώνας να διαβάσει. Ώρες ολόκληρες μπορεί να διαθέτει η κατακουρασμένη μάνα για να το βοηθήσει στα μαθήματά του, αυτό, όμως δεν είναι πρόθυμο να της προσφέρει ούτε ένα ποτήρι νερό: Πώς να μην αισθανθεί, λοιπόν, «βασιλιάς» και να μην εξελιχθεί σε «τύραννο»;
10) Άθεη αγωγή.
Η αγωγή στις περισσότερες ελληνικές οικογένειες και σχεδόν στα πιο πολλά σχολεία, δυστυχώς, έβγαλε τον Θεό από τη ζωή του παιδιού.
Πόσα παιδιά εκκλησιάζονται; Πόσα παιδιά πηγαίνουν στο Κατηχητικό; Η μόρφωση της ψυχής δεν είναι στο «πρόγραμμα», ούτε το οικογενειακό, ούτε στο πρόγραμμα του σχολείου, κατά κανόνα. Μόνο, η απόκτηση γνώσεων, όσο γίνεται περισσότερων, εκεί στοχεύουν γονείς και δάσκαλοι. Αλλά μήπως, και αυτό το πετυχαίνουν; Είναι γνωστή, τοις πάσιν, η αγραμματοσύνη, όχι απλώς των μαθητών μας της στοιχειώδους και μέσης εκπαιδεύσεως, αλλά και των φοιτητών μας, γιατί όχι, και των πτυχιούχων μας, εν πολλοίς.
Δεν ζητάμε το παιδί, που δεν παρακούει ποτέ. Ούτε πάλι, τους γονείς, που δεν λαμβάνουν υπ' όψη καμία επιθυμία του παιδιού τους. Θα θέλαμε, απλώς, το παιδί να ζήσει τη ζωή του, χωρίς να «υποδουλώνει» τους γονείς του. Να μάθει να σέβεται, να ‘ναι πειθαρχημένο, να περιμένει. Να μάθει, προπάντων, ότι δεν είναι αυτό το κέντρο της γης. Κάποτε, είχαμε την ιεραρχία των γενεών. Σήμερα, με τη σύγχυση των ρόλων, το παιδί εξισώνεται με τους γονείς και, πολλές φορές, αντιστρέφονται οι ρόλοι. Γι' αυτό, είναι αναγκη, ο καθένας να βρει τη θέση του. Να πάψουμε να θεωρούμε το παιδί θύμα των μεγάλων. Να καταλάβουμε ότι η απαγόρευση, εκεί που χρειάζεται, είναι μια πράξη αυθεντική, που προστατεύει το παιδί από κινδύνους και το προετοιμάζει για μια σωστή ζωή. Αρκεί να δίδονται στο παιδί οι απαραίτητες εξηγήσεις και να γίνεται με τον αρμόζοντα τρόπο η απαγόρευση.
Σήμερα, οι παιδαγωγοί, μετά την αποτυχία την οποία δοκίμασαν σε πολλούς τομείς, εφαρμόζοντας την απόλυτη ελευθερία του παιδιού, επιμένουν με έμφαση, απευθυνόμενοι προς τους γονείς: «Γονείς, τολμήστε να λέτε και το «όχι». Είναι και αυτό μια αναγκη ζωτική, για το μέλλον των παιδιών σας».
Κύκλοι μητέρων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»
