Ομιλία του Πρωτοπρεσβύτερου π. Ιωάννη Καλογερόπουλου επί της παραβολής του Ασώτου Υιού, την δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης Χολαργού. [16/2/2025]
Μετάνοια και Αγάπη: Τα 2 μηνύματα της παραβολής του Ασώτου Υιού προς τους ανθρώπους κάθε εποχής
Με τη χάρη του Θεού φτάσαμε σήμερα στην δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου, την επονομαζόμενη «Κυριακή του Ασώτου», από την παραβολή του Ασώτου Υιού στην οποία αναφέρεται το σημερινό Ευαγγέλιο. Με αυτή τη παραβολή δύο μηνύματα θέλει να μας στείλει ο Κύριος μας. Το ένα είναι ότι, για κάθε αμαρτωλό υπάρχει ένας μονάχα δρόμος σωτηρίας, που δεν είναι άλλος από την μετάνοια. Το άλλο είναι ότι, κάθε δίκαιος άνθρωπος έχει ένα και μόνο καθήκον ώστε να είναι αληθινή η δικαιοσύνη του. Το καθήκον αυτό είναι η αγάπη.
Αυτά τα δύο μηνύματα κάνουν την παραβολή του Ασώτου ένα από τα δυνατότερα κείμενα τη Καινής Διαθήκης.
«Και συναγαγών απάντα ο νεότερος Υιός αποδήμησεν εις χώραν μακράν»
Ανέκαθεν το άγνωστο ελκύει τον άνθρωπο. Εξάπτει την φαντασία αλλά και αιχμαλωτίζει την καρδιά του. Για αυτό, πολύ συχνά, ο ανήσυχος άνθρωπος αναζητεί τη χαρά και την ευτυχία σε μέρη μακρινά. Στην εποχή μας μάλιστα, αυτή η τάση φυγής κυριαρχεί σε πλήθος ανθρώπων. Νοσταλγός της ευτυχίας ο σημερινός άνθρωπος αποδημεί συνεχώς σε μέρη άγνωστα, σε «χώρα μακρινή», κυνηγώντας την ευτυχία.
Σε μία τέτοια αποδημία αναφέρεται ο Κύριος στη σημερινή παραβολή, σκιαγραφώντας την περιπέτεια ενός νέου ανθρώπου που εγκαταλείπει το πατρικό σπίτι και φεύγει όσο μπορεί πιο μακριά, πιστεύοντας πως μόνον έτσι, απολαμβάνοντας με λαχτάρα το «κρασί» της ευδαιμονίας, θ’ αποκτήσει την ελευθερία. Όμως εκεί, αφού διασκορπίζει "ζων ασώτως" το μερίδιο της πατρικής περιουσίας που έλαβε, μετά το πνευματικό του θάνατο, φτάνει μέρα με τη μέρα στον έσχατο ξεπεσμό, αγγίζοντας τα όρια και του σωματικού θανάτου. Ο κίνδυνος αυτός γίνεται και ο μεγάλος δάσκαλός του! Έτσι, συνέρχεται, μετανοεί και αποφασίζει να οδηγηθεί στην αποκατάσταση. Από τον μεγάλο πόνο, την απογοήτευση και τη μοναξιά, στην αγάπη του Πατέρα που όλ’ αυτά τα χρόνια τον περίμενε με αγωνία και, τώρα που επιστρέφει, τον καλοδέχεται στην αγκαλιά του.
Ο δρόμος που ακολούθησε ο νεότερος Υιός, δεν είναι άγνωστος στην εποχή μας αδελφοί μου. Η απομάκρυνση τείνει να είναι και σήμερα, ο πιο μεγάλος πειρασμός του ανθρώπου. Στο όνομα της ελευθερίας, πολλοί είναι εκείνοι που αρνούνται τον Θεό. Απομακρύνονται από τον πατρικό οίκο δηλ. από την Εκκλησία και ξενιτεύονται σε «χώρα μακρινή». Ποια να ‘ναι άραγε αυτή η μακρινή χώρα στην εποχή μας;
Πρώτη χώρα μακρινή είναι η αμφισβήτηση. Πολλοί από εμάς σήμερα, αμφισβητούμε τα πάντα, αμφιβάλλουμε για όλα, πολεμούμε όλους τους θεσμούς και αρνούμαστε κάθε είδους αυθεντία. Στο κέντρο της αμφισβήτησης βρίσκεται η πίστη, ο θεσμός της Εκκλησίας, το έργο της, η αποστολή της, οι λειτουργοί της, τα πρόσωπα που την υπηρετούν. Ξεκινώντας από λάθος αρχή, φτάνουμε και σε λάθος προορισμό, φθάνουμε σε εκείνη τη μακρινή χώρα, όπου βλέπουμε τα πάντα, μέσα από ένα παραμορφωτικό πρίσμα, ανάποδα και διαστρεβλωμένα.
Δεύτερη χώρα μακρινή είναι η άρνηση. Κάποιοι προχωρούμε πιο πέρα από την αμφισβήτηση και περνάμε στην άρνηση. Φθάνοντας εδώ, στη χώρα της απιστίας, ο άνθρωπος σκοτώνει την πίστη και διαγράφει από τον ορίζοντα της ύπαρξής του τον Θεό. Ξεριζώνει από την καρδιά του κάθε μεταφυσική δίψα, υψώνει το αναστημά του με αυθάδεια και λέει με υπεροψία στον Θεό: «Τραβήξου από μπροστά μου! Φύγε από το δρόμο μου! Μη με εμποδίζεις!»
Τρίτη χώρα μακρινή είναι η χώρα της ποικιλώνυμης αμαρτίας η περιοχή της παντοειδούς ασωτίας. Οι δύο πρώτες χώρες, μαρτυρούν μια θεωρητική στάση ενώ, η τρίτη, φανερώνει πρακτική τοποθέτηση. Είναι η θεοποίηση του Εγώ, είναι η αποστασία των έργων και της ζωής.
Ο νεότερος Υιός Αδελφοί μου, ακολουθώντας το μονοπάτι της άσωτης ζωής του, εξανέμισε ότι είχε και δεν είχε. Εξανέμισε περιουσία, υγεία, οικογενειακή τιμή, αγνότητα ψυχής και σώματος, την πίστη του, την αγάπη του τόσο προς τον Θεό, όσο και προς τον άνθρωπο. Αυτό δυστυχώς συμβαίνει πάντα. Όταν ο άνθρωπος αποδημήσει στη χώρα της αποστασίας, χάνει τα πάντα, μένει γυμνός, ερημώνεται από τη χάρη του Θεού και πεθαίνει ηθικά. Μας το ομολογεί με πόνο ο άσωτος σήμερα: « ..Εγώ δε λιμώ απόλλυμαι..» Εγώ πεθαίνω από την πείνα!
Αλλά, ας μη μείνουμε στη φάση της αποστασίας, ας μη μείνουμε στον κόσμο της αμαρτίας. Ο σκοπός για τον οποίο αφηγήθηκε ο Χριστός μας την παραβολή, είναι να μας δείξει κυρίως το πρόσωπο του Πατέρα. Ο Πατέρας δεν υπολογίζει προσωπική πικρία του, ούτε και τις κρίσεις της κοινωνίας για την ανταρσία του παιδιού του. Η αγάπη Του πηγαίνει πιο μακριά και πιο βαθιά από όλα αυτά. Αντί να κρατήσει τον γιο του με το ζόρι κοντά του, σεβόμενος την ελευθερία του, τον αφήνει να πάθει και να μάθει. Ν’ αποκτήσει προσωπική εμπειρία της αμαρτίας του και των συνεπειών του χωρισμού του από την αγάπη του Πατέρα. Γιατί ο άνθρωπος, επιλέγοντας την αμαρτία, απαρνείται την αγάπη του Θεού και αγαπά μονάχα τον εαυτό του. Ο Πατέρας όμως μένει πάντα σταθερός στην αγάπη του και περίμενε την επιστροφή του παιδιού Του. Και όταν τον αντικρύζει από μακριά τρέχει να τον αγκαλιάσει και να τον ασπαστεί χωρείς να πει τίποτα. Δεν λέει το παραμικρό για την αποστασία, γιατί δεν υπάρχουν λόγια που να μπορούν να περιγράψουν την αγάπη του Πατέρα, ο οποίος περιμένει με λαχτάρα και υποδέχεται με χαρά το μετανοημένο παιδί του.
Το παιδί όμως, αισθάνεται ανάξιο μπροστά σε μία τέτοια αγάπη και δεν ζητά την παλιά του θέση αλλά μία ελάχιστη: "Ποίησόν με ώς έναν των μισθίων σου". Δηλαδή, «Κάνε με σαν έναν απ’ τους υπηρέτες σου». Όμως ο Πατέρας, βλέποντας την ειλικρινή μετάνοια του Υιού, τον αποκαθιστά στην προηγούμενη θέση του. Έτσι αγαπά ο Θεός! Χρησιμοποιεί ως μέσον την Αγάπη Του για να μας δικάσει και να μας «τιμωρήσει» όλους εμάς, τα άσωτα παιδιά Του!
Ο σκοπός για τον οποίο αφηγήθηκε ο Χριστός μας την σημερινή παραβολή, είναι για να μας δείξει, το πέλαγος της Αγάπης και της φιλανθρωπίας Του, αλλά και τη δύναμη και την αξία της μετανοίας. Για τον ίδιο σκοπό προβάλει και η Εκκλησία μας την παραβολή αυτή κάθε χρόνο στην αρχή του Τριωδίου, απευθυνόμενη στους αρνητές και ασώτους κάθε εποχής, ώστε ο λόγος Της να γίνει προσκλητήριο και αφορμή μετανοίας και επιστροφής στη πατρική Οικία. Ο Κύριός μας, μας αγαπά όλους και, σε όποια «χώρα» κι αν βρισκόμαστε, μας προσκαλεί και μας περιμένει να επιστρέψουμε κοντά Του. Η πόρτα της αγάπης και του ελέους Του δεν κλείνει ποτέ και για κανέναν. Στέκεται με ορθάνοιχτα τα χέρια και περιμένει να επιστρέψουμε στην αγκαλιά Του, στην πατρική οικία που δεν είν’ άλλη από την Εκκλησία Του.
Η Ενορία μας, η μεγάλη αυτή οικογένεια που χωράει όλα τα παιδιά του Θεού, είναι μια ορθάνοιχτη αγκαλιά για όλους. Και για τον μικρό και άσωτο Υιό της παραβολής, αλλά και για τον μεγάλο και, πιστό μεν αλλά σκληρόκαρδο, αδελφό του.
Η κάθε Ενορία αδελφοί μου, δεν είναι απλώς μία εκκλησιαστική διοικητική μονάδα ή ένας σύλλογος. Είναι η οικογένεια του Θεού! Και η συμμετοχή μας στη ζωή της Ενορίας, είναι συμμετοχή στη ζωή του Θεού. Η δε αποκοπή μας από την ζωή της Ενορίας, είναι η αρχή του πνευματικού μας θανάτου.
Αδελφοί,
Στη ζωή μας, καλούμαστε να νικήσουμε τον θάνατο. Κι ο μόνος τρόπος να το πετύχουμε αυτό, είναι να είμαστε σε κοινωνία με τη ζωή. Και ζωή είναι ο Θεός μας. Μετέχοντας στη ζωή της Ενορίας μας, σ’ αυτήν που συνιστά το «σπίτι του Θεού», πετυχαίνουμε νίκες κατά του θανάτου. Αυτή είναι η πορεία που μας δείχνει βήμα-βήμα το Άγιο Τριώδιο, ώστε να φτάσουμε τελικά να ψάλλουμε τον παιάνα της Νίκης κατά του Θανάτου, το «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».
Αμήν!
